Το ρεμπέτικο τραγούδι στην Κατοχή και στον Εμφύλιο.

Το εξώφυλλο της μπροσούρας

Μια ενδιαφέρουσα και συνάμα πρωτότυπη εκδήλωση διοργάνωσε η ΚΟΒ Κέντρου - Αγ. Τριάδας Περιστερίου του ΚΚΕ στις 11 Δεκέμβρη. 

Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100χρονα του Κόμματος, η πρωτοβουλία αυτή ήταν αφιερωμένη στο ρεμπέτικο τραγούδι στην Κατοχή και στον Εμφύλιο.Στην εκδήλωση μίλησε ο Στέφανος Λουκάς, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, και ακολούθησε μουσικό πρόγραμμα με χαρακτηριστικά ρεμπέτικα της Κατοχής, της περιόδου του αγώνα του ΔΣΕ, αλλά και κάποια από τις αρχές της 10ετίας του 1950 λόγω φυλακών, εξορίας, εκτελέσεων. Παράλληλα με το μουσικό πρόγραμμα παρουσιάζονταν τα κομμάτια με συνοπτικά ιστορικά στοιχεία.

Η ΚΟΒ Κέντρου - Αγίας Τριάδας, προετοιμάζοντας την εκδήλωση, κυκλοφόρησε και ειδική έκδοση - μπροσούρα σχετική με το θέμα, που περιλαμβάνει ιστορικά στοιχεία της περιόδου και ανάλυση κομματιών που παρουσιάστηκαν και στην εκδήλωση, μαζί με στίχους, στοιχεία για τους ρεμπέτες και όλα αυτά ενταγμένα στην αντίστοιχη ιστορική περίοδο που αναφέρονται τα τραγούδια.
Οπως είπε ο ομιλητής: «Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι λαϊκή δημιουργία, που εξέφρασε την καταδίκη των φαινομένων της συγκεκριμένης περιόδου, του πολέμου, των φυλακών, των εκτελέσεων, της εξορίας και των βασανισμών των αγωνιστών κρατουμένων».

Πρόσθεσε επίσης: «Το ταξικό περιεχόμενο αυτής της πάλης, τον ταξικό εχθρό, τις αιτίες, την προοπτική που πρέπει να έχει ο αγώνας, οι δημιουργοί του ρεμπέτικου δεν μπορούσαν να τα συνειδητοποιήσουν. Εξέφραζαν άρνηση στη συγκεκριμένη πραγματικότητα, δεν ήθελαν και οι ίδιοι, αλλά και οι άνθρωποι του μόχθου να ζουν τέτοια άδικη ζωή».

Ο Στ. Λουκάς αναφέρθηκε πιο συγκεκριμένα σε εκείνους που εξύμνησαν τον αγώνα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, όπως τον Δημήτρη Γκόγκο ή Μπαγιαντέρα, τον Μαρίνο Γαβριήλ ή Μαρινάκη, τον Μανώλη Χιώτη, τον Μιχάλη Γεννίτσαρη, την Σωτηρία Μπέλλου. Επίσης, αναφέρθηκε στην περίοδο του ΔΣΕ και στους δημιουργούς που συμπαραστάθηκαν στη δράση του, όπως ο στιχουργός Κώστας Βίρβος, ο συνθέτης Θόδωρος Δερβενιώτης. Οπως είπε, «επηρεάστηκαν και έγραψαν τραγούδια περισσότερο από άλλους οι Απόστολος Καλδάρας, Βασίλης Τσιτσάνης, Μπάμπης Μπακάλης. Ο Ορφέας Κρεούζης, επίσης, είναι ένας όχι πολύ γνωστός δημιουργός που τότε εξορίστηκε σε Ικαρία - Μακρόνησο».

Το στέλεχος του Κόμματος στάθηκε στην ιστορία του ρεμπέτικου, στο πώς αναπτύχθηκε στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή αλλά και πώς επηρεάστηκε από τη δράση του ΚΚΕ, σημειώνοντας ότι αυτό το είδος «δεν άφησε κανένα κοινωνικό φαινόμενο που να μην το αναδείξει, κανένα φαινόμενο της ζωής των ανθρώπων του μόχθου, άντλησε πηγές από τη ζωή της εργατικής τάξης, του λαού».«Η αλλαγή στο περιεχόμενο των ρεμπέτικων γίνεται με την εισβολή των Ιταλών και τη γερμανική κατοχή, όπου η εργατική - λαϊκή πάλη παίρνει πρωτόγνωρες ηρωικές διαστάσεις με καθοδηγητή το ΚΚΕ.
Ετσι πολλοί δημιουργοί του ρεμπέτικου ζυμώνουν, κυρίως συναισθηματικά, τους δικούς τους κώδικες, για την τιμιότητα, την μπέσα, την αλληλεγγύη, ακόμη και τη συλλογικότητα στην κομπανία όταν παίζουν τα τραγούδια τους, με το δίκιο του λαού και τον ηρωισμό του».
«Την περίοδο της πάλης του ΔΣΕ, ανέδειξαν τις φυλακίσεις, τις εξορίες, τις εκτελέσεις, με έναν δικό τους τρόπο, εκφράζοντας την αντίθεσή τους. Αυτό συνεχίζεται και μετά την ήττα, αφού το αστικό κράτος συνεχίζει το τσάκισμα του λαϊκού κινήματος και του ΚΚΕ, όχι μόνο έχοντας το ΚΚΕ στην παρανομία, αλλά έχοντας γεμάτα τα ξερονήσια με εξόριστους, τις φυλακές με φυλακισμένους, ενώ μέχρι το 1955 τα στρατοδικεία καταδικάζουν κομμουνιστές σε θάνατο και γίνονται εκτελέσεις».

Στο καλλιτεχνικό μέρος της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν ρεμπέτικα, όπως το «Να' ναι γλυκό το βόλι» του Μπαγιαντέρα, το «Ενας λεβέντης έσβησε», το «Μπρος στο ρημαγμένο σπίτι», το «Σε ένα βράχο φαγωμένο», το «Κάνε λιγάκι υπομονή», το «Χτίζουν και γκρεμίζουν κάστρα» και πολλά ακόμα που τραγουδήθηκαν από όλους τους συγκεντρωμένους.