 |
| Γράφει ο Χρήστος Ηλιόπουλος (στιχουργός) |
Η πρώτη μου συνάντηση με τον Παναγιώτη Κουνάδη έγινε κάπου το 2014. Εγώ ήμουν φοιτητής στο Πάντειο και παράλληλα δούλευα σαν βοηθός σερβιτόρου στο θρυλικό ρεμπετάδικο: Το Περιβόλι του Ουρανού. Εκεί, τον συνάντησα όπου είχε έρθει να παρακολουθήσει το πρόγραμμα. Τον εξυπηρέτησα καθώς κάθισε σε ένα από τα δικά μου τραπέζια.
Ευγενικός και ήσυχος άνθρωπος. Θυμάμαι, μου είχε ζητήσει να μεταφέρω παραγγελιά, να τραγουδήσει κάποια ρεμπέτικα που λαχταρούσε, ο τραγουδιστής του σχήματος στο μαγαζί, ο Μπάμπης Τσέρτος. Ο Παναγιώτης Κουνάδης είναι ο εναπομείνας σημαντικός μελετητής, γνώστης και συλλέκτης όσον αφορά το ρεμπέτικο τραγούδι. Σήμερα, τον φιλοξενώ στο yourearticles.
-Τι θυμάστε από τα παιδικά σας χρόνια;
Γεννήθηκα το 1943 στα Δειλινάτα της Κεφαλονιάς και το 1945 εγκατασταθήκαμε οικογενειακώς στην Νέα Φιλαδέλφεια. Θυμάμαι τον πατέρα μου, ο οποίος ήταν ένας πολύ καλός άνθρωπος. Είχε επιθυμία να σπουδάσει αλλά δεν τα κατάφερε καθώς με προτροπή του παππού μου ασχολήθηκε με το εμπόριο και άνοιξε το πρώτο super market στο Αργοστόλι. Έκανε συνολικά εφτά παιδιά και είχε τα εξής καλά χαρακτηριστικά: δεν νεύριασε ποτέ και δεν κυνήγησε τα λεφτά σαν έμπορος. Αντιθέτως, τη περίοδο της Κατοχής βοήθησε πολύ κόσμο. Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον κάπως αναρχικό. Από τα αδέρφια μου με επηρέασε περισσότερο ο τέταρτος αδερφός μου, ο Γιάννης.
-Μιλήστε μου για εκείνον.
Ο Γιάννης ήταν ένας πολύ καλός δημοσιογράφος και με επηρέασε στον μέγιστο βαθμό. Τα βράδια που έβγαινε με έπαιρνε στα κέντρα και στις ταβέρνες μαζί του, με αποτέλεσμα εγώ να αγαπήσω τον χώρο της μουσικής. Να δω τα πράγματα από πολύ κοντά. Επίσης, ήταν Πρόεδρος των Ελλήνων Υπαρξιστών. Έβλεπε πενήντα χρόνια μπροστά. Φαντάσου, ότι έκανε κριτική στον ανύπαρκτο σοσιαλισμό όταν ακόμα εγώ και η υπόλοιπη παρέα δεν είχαμε ιδέα. Ήταν άνθρωπος δίκαιος και σοφός.
-Ολοκληρώσατε τη Βαρβάκειο Σχολή και ακολουθήσατε σπουδές στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ. Τι σας οδήγησε να το επιλέξετε;
Το κριτήριο ήταν να ασκήσω μια εργασία που να μην εξαρτώμαι από τους διοικούντες. Τα μόνα επαγγέλματα ήταν αυτά του γιατρού, του δικηγόρου και του πολιτικού μηχανικού.
-Υπήρξατε φοιτητής τη περίοδο της Χούντας. Τι θυμάστε από εκείνη τη περίοδο;
Θα σου πω μια ωραία ιστορία. Στο φροντιστήριο, πριν μπω στο Πανεπιστήμιο, είχε έρθει ένα παιδί που τον έλεγαν Χρήστο. Ο Χρήστος πέρασε σαν χημικός και εγώ σαν πολιτικός μηχανικός. Ο Χρήστος ήταν πολύ καλό παιδί, γλυκύτατος. Αυτό που ήξερα για εκείνον ήταν πως είχε πατέρα στρατιωτικό. Ο Χρήστος κατέβηκε στις εκλογές με την αριστερά και βγήκε πρώτος στις εσωτερικές εκλογές του πανεπιστημίου. Ώσπου, μια μέρα, έφτασε η 21η Απριλίου του 1967. Εκείνη τη μέρα εγώ θυμάμαι ότι είχα δυο υποχρεώσεις. Η πρώτη ήταν να αποχαιρετήσω τον καθηγητή μου τον Κυδωνιάτη, τον πιο αγαπημένο μας καθηγητή. Είχα ετοιμάσει μάλιστα τον λόγο με τον οποίο θα τον χαιρέτιζα εκ μέρους όλων των φοιτητών του. Η δεύτερη, ήταν η πρώτη ομιλία που θα έδινα για το ρεμπέτικο, για την οποία ξημέρωσα γράφοντας την. Κάποια στιγμή, αποκοιμήθηκα και μετά από ώρα ξύπνησα. Δεν είχα ρολόι και πήρα στο τηλέφωνο το 141 για να δω τι ώρα είναι. Αλλά το τηλέφωνο δεν απαντούσε. Πήγα προς το άλλο τηλέφωνο που είχαμε σπίτι για να καλέσω αλλά δεν λειτουργούσε ούτε αυτό. Τότε, κατάλαβα ότι κάτι άσχημο είχε συμβεί… Ξύπνησα τον αδερφό μου τον νούμερο 5 και του λέω ότι μας την κάνανε! Ετοιμαστήκαμε και από τα Εξάρχεια που μέναμε πήγαμε στην εφημερίδα Ακρόπολη που δούλευε ο αδερφός μου. Εκεί μάθαμε ότι πρωινές ώρες είχε γίνει πραξικόπημα. Αμέσως μετά, πήγα προς το Πολυτεχνείο. Εκεί, έπιασα κουβέντα με τους συμφοιτητές μου για το πραξικόπημα. Κάποια στιγμή, έφτασε και ο Χρήστος. Και πάω και του λέω: «Ρε συ, τι έκανε ο πούστης ο πατέρας σου;». Και μου απαντά ο Χρήστος: «Πού το έμαθες;» «Ε, μα τι» του λέω. «Μόνο εσύ θα αποσπάς πληροφορίες;» Και γυρίζει ο Χρήστος και μου λέει το εξής καταπληκτικό. «Νόμιζες ότι θα σε άφηνε ο πατέρας μου να κάνεις διάλεξη για το ρεμπέτικο;» Ο Χρήστος ήταν ο γιος του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Η Χούντα με συνέλαβε στη τελευταία τάξη του Πολυτεχνείου. Αλλά ευτυχώς καθάρισε ο Χρήστος.
-Πραγματοποιήσατε σπουδές και στο Παρίσι, πάνω στη Πολεοδομία και την Εθνομουσικολογία.
Παρόλο που είχα γραφτεί στα Οικονομικά, το άφησα το αντικείμενο αυτό και στράφηκα αμέσως σε σπουδές πάνω στη Πολεοδομία. Με το δίπλωμα της Πολεοδομίας, στη συνέχεια, γράφτηκα κατευθείαν στην Εθνομουσικολογία. Αυτό που με κέρδισε στην Εθνομουσικολογία ήταν τα συστήματα ταξινόμησης στη μουσική, κάτι που χρησιμοποίησα και εγώ ως μέθοδο μετέπειτα πάνω στις μουσικές έρευνες που πραγματοποίησα. Από το Παρίσι επέστρεψα στην Ελλάδα κερδισμένος. Από τις σπουδές που ολοκλήρωσα, από τους 500 σπάνιους δίσκους βινυλίου που βρήκα και από μια πανέμορφη κόρη που απέκτησα.
-Μία από τις γνωριμίες που σας καθόρισε είναι αυτή με τον Μίκη Θεοδωράκη.
Η σχέση με τον Μίκη Θεοδωράκη έχει ενδιαφέρον. Αυτό που την χαρακτηρίζει είναι οι μεγάλες διακυμάνσεις. Ο Θεοδωράκης είχε κάνει μια περιοδεία στην επαρχία μαζί με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση πριν τις εκλογές του 61, με σκοπό να σπάσει ο πολιτικός πάγος της εποχής. Στη περιοδεία, όπου και αν βρέθηκε μάζεψε πέτρες από διάφορα πολιτικά καθάρματα. Πραγματικά του πετούσανε πέτρες. Καταλαβαίνεις για τι ανθρώπους μιλάω;
-Για αυτούς που στη Κατοχή ήταν συνεργάτες των Γερμανών και στη συνέχεια έγιναν παρακρατικοί;
Ακριβώς! Μετά τις εκλογές της βίας και της νοθείας του 61 ο Μίκης έδωσε μια συνέντευξη στην εφημερίδα Μεσημβρινή, δηλώνοντας πικραμένος και ότι θα φύγει από την χώρα αυτή που τον πετροβολά και δεν τον θέλει. Ο αδερφός μου ο νούμερο 5 και ο Δημήτρης Χαλιβελάκης που ήταν φίλοι και δημοσιογράφοι στην εφημερίδα Ακρόπολη στενοχωρήθηκαν με την εξέλιξη αυτή. Και αποφάσισαν να βρουν τη διεύθυνση του Θεοδωράκη. Του έγραψαν λοιπόν ένα γράμμα, με διάφορους προβληματισμούς υπό τη μορφή ερωτήσεων. Ο Μίκης απάντησε σε όλα τα ερωτήματα. Το γράμμα αυτό με τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις έγινε μια ολοκληρωμένη συνέντευξη έξι-εφτά σελίδων η οποία και δημοσιεύτηκε.
-Και μετά από αυτή τη συνέντευξη διοργανώθηκε η περιβόητη μάζωξη στη ταβέρνα «Τα Βαρέλια»;
Σωστά. Στάλθηκε μια μικρή ανακοίνωση όπου ορίστηκε ως συγκέντρωση προς τιμή του Θεοδωράκη για τις 30 Δεκεμβρίου του 1961. Δεν περιμέναμε βέβαια να μαζευτεί πολύς κόσμος. Αυτό που αντικρύσαμε ήταν μια κοσμοσυρροή με ανθρώπους να έρχονται αρκετή ώρα πριν από την προκαθορισμένη για να βρουν τραπέζι και να συμμετάσχουν στη μουσική μάζωξη. Κάποια στιγμή και ενώ η βραδιά κυλούσε, εμένα μου ήρθε μια ιδέα. Έγραψα ένα κείμενο και μάζεψα υπογραφές από όλους που είχαν έρθει, με αίτημα την επιστροφή του Μίκη Θεοδωράκη. Έδωσα το κείμενο στον αδερφό του Μίκη, τον Γιάννη, ο οποίος την επόμενη μέρα του τηλεφώνησε στο Παρίσι και του ζήτησε να επιστρέψει. Πράγματι, ο Μίκης επέστρεψε κοντά στα μέσα του Γενάρη του 1962.
-Συναντηθήκατε με την επιστροφή του;
Βέβαια. Και όπως ανέφερα παραπάνω, στα χρόνια της γνωριμίας μας είχαμε μεγάλες διακυμάνσεις. Και τσακωνόμαστε, και τα βρίσκαμε ξανά. Έντονα πράγματα.
–Μια σπουδαία μορφή που στήριξε με τον τρόπο της το ρεμπέτικο τραγούδι, ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις.
Ναι, με την περίφημη διάλεξη του το 1949 για το ρεμπέτικο, το επαναπροσδιόρισε στη λαϊκή συνείδηση. Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν μια μεγαλοφυΐα. Έζησα δύο χρόνια σε καθημερινή βάση μαζί του. Γνωριστήκαμε το 1963 στη Μαγική Πόλη. Αυτό που μου έκανε εντύπωση για εκείνον ήταν ότι έκανε ενορχήστρωση από μνήμης. Δε θα ξεχάσω ποτέ τη δοτικότητα του και τη βοήθεια που μου προσέφερε καθώς μεσολάβησε με το Ίδρυμα Φορντ και βρήκε χρήματα για μια μουσική μου έρευνα. Θαύμαζε πολύ και τον Θεοδωράκη. Ένα από τα πολλά αλησμόνητα που μου είχε πει ήταν το εξής: «Παναγιώτη, να ξέρεις ότι εγώ είμαι ο αριστερός της Δεξιάς και ο Μίκης είναι ο δεξιός της Αριστεράς».
-Τι σας έκανε να αγαπήσετε το ρεμπέτικο τραγούδι;
Η καλή σχέση μου με το ρεμπέτικο δημιουργήθηκε λόγω του αδερφού μου του Γιάννη.
-Ποιες εξέχουσες μορφές του ρεμπέτικου συναντήσατε;
Όλους όσους ήταν εν ζωή εκείνα τα χρόνια. Τον Τσιτσάνη, τον Παπαϊωάννου, τον Μητσάκη, τον Χιώτη, τη Μπέλλου και τον Μάρκο Βαμβακάρη που πραγματοποίησα μαζί του μια εξαιρετική συνέντευξη. Το ρεμπέτικο έχει μεγάλη προίκα.
-Πού έγκειται η δυναμική του ρεμπέτικου;
Είναι πολύ απλό. Το ρεμπέτικο απαρτίζεται από ωραία τραγούδια και έχει αγκαλιάσει όλα τα θέματα. Τον έρωτα, τα κοινωνικά προβλήματα, τις ουσίες, την γυναίκα.
-Υπάρχει κάποια φυσιογνωμία που θεωρείται ακρογωνιαίο λίθο του ρεμπέτικο;
Όλοι έβαλαν το λιθαράκι τους με τον τρόπο τους. Όμως, έπειτα από τη μακρόχρονη έρευνα που έκανα, κατέληξα στον Παναγιώτη Τούντα. Ο Τούντας είχε τρομερή γνώση πάνω στη μουσική, χειριζόταν τους μουσικούς δρόμους άψογα εντάσσοντας αρκετά όργανα στην ενορχήστρωση. Ήταν ο συνθέτης του οποίου τα τραγούδια, την εποχή που γράφτηκαν και κυκλοφόρησαν, είχαν πολλές και διαφορετικές εκτελέσεις. Και έχει γράψει το απίστευτο τραγούδι Τον Χάρο Τον Αντάμωσαν.
-Πράγματι, είναι ένα μερακλίδικο και λεβέντικο τραγούδι;
Άκου λοιπόν μια άλλη ωραία ιστορία με αφορμή αυτό το τραγούδι. Μιλούσα με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Μου ανέφερε ότι ο Χρήστος Λαμπράκης ήθελε να οργανώσουμε ένα κύκλο συναυλιών για το ρεμπέτικο στο Μέγαρο Μουσικής, οι οποίες θα πραγματοποιούνταν τον Φλεβάρη του 2008. Λέω του Λευτέρη ότι συμφωνώ αρκεί να συμμετέχει και εκείνος, να γράψει τα κείμενα. Συμφώνησε ο Λευτέρης. Επόμενο βήμα μου ήταν να τηλεφωνήσω στο «αντικλείδι».
-Ποιος ήταν το «αντικείδι»;
Ο Γιώργος Νταλάρας. Πήρα λοιπόν τον Γιώργο και συμφωνήσαμε να προχωρήσει η ιδέα αυτή που πήρε τον τίτλο «Σαν Τραγούδι Μαγεμένο» Επρόκειτο για ένα κύκλο εννέα παραστάσεων όπου μαζί με τον Γιώργο Νταλάρα συμμετείχε η Σοφία Παπάζογλου, ο Μπάμπης Στόκας, ο Ζαχαρίας Καρούνης και η Ασπασία Στρατηγού. Στη τελευταία μας πρόβα, βρέθηκε και ο Χρήστος Λαμπράκης. Κάποια στιγμή, κινήθηκε προς το μέρος μου και πολύ ευγενικά μου ζήτησε αν υπήρχε περιθώριο να εντάξουμε ένα τραγούδι που αγαπούσε και είχε να ακούσει από παιδί, ώστε να το πει ο Νταλάρας. Και μου λέει ότι ήθελε να ακούσει Τον Χάρο Τον Αντάμωσαν. Καταλαβαίνεις τι σημαίνει αυτό; Ένας άνθρωπος σαν τον Λαμπράκη, λάτρης της όπερας και της κλασικής μουσικής, να γουστάρει να ακούσει το τραγούδι του Τούντα! Αποδεικνύει απόλυτα τη διείσδυση του ρεμπέτικου στα στρώματα της αστικής τάξης.
-Ποια άλλα ρεμπέτικα τραγούδια ξεχωρίζετε;
Πολλά. Αυτή τη στιγμή μου έρχονται στο μυαλό δύο τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη. Το ένα είναι ο Μαστούρας, ένα τραγούδι που θίγει με μοναδικό τρόπο τα κοινωνικά προβλήματα της τότε εποχής. Το άλλο είναι το Φεγγάρι Αν Είσαι Λαμπερό, το οποίο γράφτηκε τη περίοδο που ζυμώνονταν οι πρώτες προσπάθειες για ταξίδια στο φεγγάρι και το οποίο πάλι μιλά και εκείνο για τα προβλήματα που έχουν δημιουργήσει οι άνθρωποι στον πλανήτη και ουσιαστικά λέει ότι φτάνει όσα κάναμε στη Γη. Θέλουμε να πάμε και στο φεγγάρι να κάνουμε και εκεί τα ίδια;
-Είστε ο πιο σημαντικός εν ζωή μελετητής και ερευνητής του ρεμπέτικου τραγουδιού. Έχετε συγκεντρώσει ένα πλούσιο έντυπο και δισκογραφικό υλικό στη συλλογή σας. Νιώθετε περήφανος για το αρχείο σας;
Τι να σου πω… Δεν ξέρω για περηφάνια. Εγώ την πλάκα μου έκανα.
-Πώς κρίνετε το πολιτικό σκηνικό της χώρας μας;
Δεν έχω καμία εμπιστοσύνη και καμία εκτίμηση στα πολιτικά κόμματα. Ένας τρόπος υπάρχει να αλλάξει η κοινωνία. Αν ένας φορέας καινούργιος πείσει τον κόσμο να αλλάξει ζωή. Μόνο τότε μπορούμε να ελπίζουμε σε κάτι καλύτερο.
-Η γνώμη σας για την ελληνική αριστερά;
Η ελληνική αριστερά πρέπει να πάει πάλι στο νηπιαγωγείο. Να μάθει τα πράγματα από την αρχή.
-Τι σας ενοχλεί στην ελληνική κοινωνία;
Τι να με ενοχλεί; Όλα έτσι και αλλιώς χάλια είναι. Από που να το πρωτοπιάσεις; Οφείλουμε να αλλάξουμε άρδην τον τρόπο ζωής μας.
-Η θέση της γυναίκας;
Η γυναίκα είναι υποταγμένη χιλιάδες χρόνια και ακόμα προσπαθεί να βρει τη θέση της στη κοινωνία. Εν τω μεταξύ, έχω παρατηρήσει το εξής παράδοξο που συμβαίνει και δεν μπορώ να το εξηγήσω. Οι φεμινίστριες αγωνίζονται για ισότητα ενώ στην ουσία είναι ανώτερες σαν όντα από εμάς τους άνδρες. Μόνο και μόνο το ότι μια γυναίκα κυοφορεί εννέα μήνες και φέρνει στο κόσμο μια ζωή, αρκεί για να τελειώσει εκεί το θέμα.
-Ο μεγάλος σας φόβος;
Δεν φοβήθηκα ποτέ και τίποτα.
-Η συμβουλή που θα δίνατε σε έναν άνθρωπο για να κάνει τα όνειρα του πραγματικότητα;
Να μην χάνει το χρόνο του σε άχρηστα πράγματα.
-Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν λέτε το όνομα Παναγιώτης Κουνάδης;
Ένας άνθρωπος που δεν θύμωσε και δεν νευρίασε ποτέ.
-Κύριε Κουνάδη σας ευχαριστώ πολύ για την επικοινωνία μας.
Εγώ σε ευχαριστώ.
Συνέντευξη στον Χρήστο Ηλιόπουλο
 |
| Source: yourearticles.com |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου