"Και στην απέναντι γωνιά το καπηλειό φωτίζει" – Το αποτύπωμα στα ρεμπέτικα

Σαββόπουλος Πάνος

Οι ταβέρνες και τα καπηλειά, στην Ελλάδα, υπήρξαν (από τα αρχαία χρόνια!) οι κύριοι χώροι συνάντησης και διασκέδασης των λαϊκών ανθρώπων της καθημερινότητας. 

Γι’ αυτό και θεωρούνται μεγάλης κοινωνιολογικής σημασίας και ιδιαίτερου λαογραφικού ενδιαφέροντος. Οι δημιουργοί των ρεμπέτικων τραγουδιών, ζώντας κι οι ίδιοι σ’ αυτούς τους ιδιαίτερα ελκυστικούς χώρους, έγραψαν αποκαλυπτικά τραγούδια στα οποία και τους περιγράφουν.

«Αντιλαλούν οι φυλακές, τ’ Ανάπλι κι ο Γεντί Κουλές»…(γράφει ο Πάνος Σαββόπουλος)

Η πρόσοψη της «Φυλακής Συγγρού» με την ψευδή και υποκριτική επιγραφή

Πάντα αντιλαλούσαν οι φυλακές στην Ελλάδα και για διαφορετικούς μάλιστα λόγους! Πάντως τα τραγούδια της φυλακής έχουν παμπάλαια καταγωγή, όπως και η ίδια η φυλακή. Στα αρχαία χρόνια, ήταν ο Σωκράτης στη φυλακή και εκεί ήπιε το κώνειο, μόνο και μόνο για να τηρήσει τον άδικο νόμο της πόλης του!

Στα νεότερα χρόνια, ο ήρωας Κολοκοτρώνης κλείστηκε στη φυλακή επειδή έτσι θέλησαν κάποια επίσημα ρεμάλια, δηλαδή σιχαμεροί «τζακάδες» και ταυτόχρονα ξεπουλημένοι εξουσιαστές... Αρκετά δημοτικά τραγούδια αναφέρονται στη φυλακή, όπως για παράδειγμα το «Δώδεκα χρόνια φυλακή».

Το σημερινό σημείωμα αναφέρεται στα ρεμπέτικα της φυλακής και ειδικότερα σ’ αυτά του Γεντί Κουλέ. Τα ρεμπέτικα τραγούδια γεννήθηκαν σε πονηρούς χώρους και θα μπορούσα να πω ότι μήτρες των ρεμπέτικων ήταν κυρίως οι φυλακές και οι τεκέδες. Για το λόγο αυτό, η λέξη «φυλακή» και πολλές φυλακές ονομαστικά, πέρασαν σε ρεμπέτικα τραγούδια. Στο αρχείο μου έχω περί τα 120 τέτοια τραγούδια.
Τα πρωτεία, μακράν, κρατούν οι φυλακές του Γεντί Κουλέ, το Επταπύργιο δηλαδή της Θεσσαλονίκης. Άλλες φυλακές, που πέρασαν σε ρεμπέτικα, είναι οι φυλακές του Συγγρού, του Ωρωπού, της Αίγινας, των Τρικάλων, του Αναπλιού, η Παλιά Στρατώνα, τα Παραπήγματα, ο Μεντρεσές κ.ά.

         Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ: slpress.gr ... 

 

Στη «μαγκιά» οι ρίζες του ρεμπέτικου…

Συντάκτης: 

Δημήτρης Γκιώνης

 

Το νέο βιβλίο του Πάνου Σαββόπουλου

Ρεμπετοκουβέντα σήμερα, με αφορμή το βιβλίο «Οι ρίζες των ρεμπέτικων…», υπότιτλος: «Τα παραδοσιακά Ρεμπέτικα τραγούδια (1906-1931)» (εκδ. Οδός Πανός), του Πάνου Σαββόπουλου, γνωστού από έρευνές του στο συγκεκριμένο μουσικό είδος. 

Όπως εξηγεί ο ίδιος, με το βιβλίο αυτό επιχειρεί μια αναζήτηση στις ρίζες των ρεμπέτικων τραγουδιών (θέμα θολό και δισεπίλυτο, όπως ομολογεί), για να καταδείξει ότι «αυτές βρίσκονται στα πρώτα πρώτα ρεμπέτικα, τα οποία θα μπορούσαμε να ονομάσουμε “μάγκικα”, “κουτσαβάκικα”, “μόρτικα” κ.λπ., δηλαδή τραγούδια που εξέφραζαν τους μάγκες, τα κουτσαβάκια, τους μόρτες κ.λπ., αφού προήλθαν απ’ αυτούς».

Η συνέχεια της ανάρτησης ΕΔΩ: www.efsyn.gr ....

Πάνος Σαββόπουλος: Οι ρίζες των ρεμπέτικων… [Γράφει ο Γιώργος Κιούσης]

Έξι πρωτότυπα κείμενα. Εκτός από το βασικό και εκτενέστερο «Οι ρίζες των ρεμπέτικων…», υπάρχουν και τα εξής πέντε: «Κομπολόγια και μπεγλέρια στα ρεμπέτικα», «Τα μαχαίρια της μαγκιάς», «Το πέντε στα ρεμπέτικα», Σωτήρης Γαβαλάς ή Μεμέτης, Αντώνης Καλυβόπουλος.

Το ψηφιακό CD που συνοδεύει το βιβλίο, περιέχει 41 παραδοσιακά ρεμπέτικα με αδέσποτα στιχάκια και ένα blues επίσης με αδέσποτα στιχάκια! Περιέχει ακόμα  τους 160 στίχους των τραγουδιών τα οποία αναφέρονται στους τρεις καταλόγους του βιβλίου. Επίσης, στις 151 σελίδες του περιέχονται 150 φωτογραφίες, οι οποίες φυσικά έχουν άμεση σχέση με τα κείμενα. Μιλάμε με τον Πάνο Σαββόπουλο με αφορμή το νέο του βιβλίο.

Τα ρεμπέτικα στο ραδιόφωνο του Alpha

Τα ρεμπέτικα στο ραδιόφωνο του Alpha, κάθε Σάββατο και Κυριακή, 21.00-22.00

Από το ερχόμενο Σάββατο, 10 Οκτωβρίου 2015, ώρα 21.00, αρχίζει η καινούρια σειρά ρεμπέτικων εκπομπών από το ραδιόφωνο του ΑΛΦΑ.
Πρόκειται για την εκπομπή “Ρεμπέτικα, σμυρναίικα, πολίτικα, γλυκά τραγούδια ανατολίτικα”, την οποία επιμελείται και παρουσιάζει ο Πάνος Σαββόπουλος και στην οποία ακούγονται τραγούδια, κυρίως από παλιούς (αρχειακούς), πολύ καθαρούς ηχητικά, δίσκους γραμμοφώνου.
Στην περίοδο 2014-2015, είχαν μεταδοθεί 109 τέτοιες εκπομπές.
Οι πρώτες εκπομπές, από άποψη περιεχομένου, έχουν ως εξής:
* 10 και 11-10-2015 Εμβληματικά ρεμπέτικα της δεκαετίας του 1930
* 17 και 18-10-2015 Εμβληματικά ρεμπέτικα της δεκαετίας του 1940
* 24-10-2015 Τα ρεμπέτικα για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο
* 25-10-2015 Τα ρεμπέτικα για την Κατοχή και τον Εμφύλιο
* 31-10-2015 Κορυφαία πειραιώτικα του ΄30 (Μέρος 1ο)
* 1-11-2015 Κορυφαία πειραιώτικα του ΄30 (Μέρος 2ο)
* 7 και 8-11-2015 Αφιέρωμα στη Ρόζα Εσκενάζη
Σημ. Οι …απανταχού ενδιαφερόμενοι, έχουν τη δυνατότητα, αφ’ ενός μεν για την απ’ ευθείας ακρόαση μέσω του διαδικτύου: www.alpha989.com και φυσικά, οποτεδήποτε, μέσω του αρχείου εκπομπών του σταθμού μας.
Πηγή   24grammata.com/ ρεμπέτικο

Οι πρώιμες Ελληνίδες φεμινίστριες, μέσα από τα ρεμπέτικα του ‘30

Περισσότερα από 80 είναι τα ρεμπέτικα τραγούδια της δεκαετίας του ’30 που αναφέρονται σε ένα διαφορετικό τύπο γυναικών, τις πρώιμες φεμινίστριες. 

Μιλούν για γυναίκες ομοφυλόφιλες που δεν διστάζουν να μπουν μεταμφιεσμένες ως άνδρες σε τεκέδες, για γυναίκες που διεκδικούν ακόμα και επιθετικά τους άνδρες και δεν δείχνουν φόβο στη θέα ενός μάγκα της εποχής.

Οι δημιουργοί των ρεμπέτικων είναι άνδρες συντηρητικοί, το ίδιο και οι γυναίκες ερμηνεύτριες τους. Αν και γράφτηκαν τη δεκαετία του ‘30 μπορεί να θεωρούνται προκλητικά ακόμα και για τη σύγχρονη πραγματικότητα. Βασικό στοιχείο των ρεμπέτικων τα υπαρκτά χαρακτηριστικά αυτού του τύπου γυναίκας, που σήμερα ίσως φαντάζει εξωτική.