Πώς είναι να ακούς στο πιάνο αγαπημένα τραγούδια των Μητσάκη, Τζουανάκου, Τσιτσάνη, Σκαρβέλη, Μοντανάρη, Βαμβακάρη, δοκιμάζοντας τα όριά τους; Και ανάμεσά τους το αγαπημένο «Εγώ θέλω πριγκιπέσσα», που έχει καταχωριστεί στον Τούντα, να όμως που η μελωδία του συναντάται στην ιστορική δισκογραφία ήδη από το 1910.
Και μάλιστα ηχογραφημένη στη Λιθουανία, 26 χρόνια πριν ακουστεί στην Ελλάδα. Ο Τούντας, βέβαια, τη χρησιμοποίησε με άλλους στίχους και νωρίτερα, το 1932, με την Κάκια Μένδρη στο «Γεροντάκι».
Ο δίσκος «X-Terra/The Eastern piano project», μια δουλειά του Νίκου Ορδουλίδη και του Ακη Πιτσάνη, περιλαμβάνει μαζί με επτά δημοφιλή ρεμπέτικα και δύο παραδοσιακά: το «the butcher» (Χασάπης), μια μελωδία ηχογραφημένη το 1920 που συναντάται στο ελληνικό, στο τουρκικό και στο εβραϊκό ρεπερτόριο, καθώς και το «The refugees Carols», που η Μέλπη Μερλιέ ηχογράφησε με Ελληνες πρόσφυγες της Μ. Ασίας – γνωστά και ως «προσφυγικά κάλαντα».
Ενδιαφέρουσες διασκευές για πιάνο – φωνή με μιαν άλλη, κάθε άλλο παρά μέινστριμ προσέγγιση. Πώς συστήνει τον δίσκο ο γνωστός πιανίστας; «Μια προβοκατόρικη επαναφήγηση παλιών ιστοριών», «ένας avant-garde, meta-folk δίσκος». Όπως λέει στην «Κ», «ήθελα να δείξω ότι δεν πρόκειται για μια παλιά ανάγνωση του λαϊκού αλλά για μια μετα-ανάγνωση, μια μεταφορά στον ενεστώτα».
Ηχογραφήθηκε το 2018 στο εργαστήριο χειροποίητων πιάνων του Πάνου Ιωαννίδη, αλλά χρειάστηκε η πανδημία για να κυκλοφορήσει ψηφιακά σε πλατφόρμες. Δεν είναι το μόνο που καταπιάνεται ο Ν. Ορδουλίδης. Πιανίστας, συνθέτης, μουσικολόγος, επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, συγγραφέας, ερευνητής, στην καραντίνα βρήκε τον χρόνο να ολοκληρώσει το βιβλίο του «Musical Nationalism, Despotism and Scholarly Interventions In Greek Popular Music», που κυκλοφόρησε στην Αμερική και δεν είναι άλλο παρά η εμπλουτισμένη έκδοση του συγγράμματος «Συννεφιασμένη Κυριακή και Τη Υπερμάχω – Καθρέφτισμα ή αντικατοπτρισμός;» (εκδ. Fagotto). Καταπιάνεται με την ομοιότητα των μουσικών ειδών, συγκεκριμένα του τραγουδιού του Τσιτσάνη με τον ύμνο της ορθόδοξης παράδοσης, θέμα μιας μεγάλης συζήτησης χρόνια τώρα, στα fora των ρεμπετόφιλων και των ψαλτών.
Τι καινούργιο περιλαμβάνει; «Από το 2017, που εκδόθηκε στην Ελλάδα, προέκυψαν πολλά. Κυρίως ιστορικά θέματα για την πολεμική που αναπτύχθηκε γύρω από τα μεγάλα στρατόπεδα, τα οποία ενέπλεξαν και τη μουσική στο ερώτημα “να κοιτάξουμε Δύση ή Ανατολή;”». Στο μεταξύ, ενδιαφέρον εκδηλώθηκε από Πανεπιστήμιο της Ν. Υόρκης και για το εγχείρημα «Το λαϊκό πιάνο – Η εποχή του ρεμπέτικου» στο οποίο ερευνά τη μεταφορά του λαϊκού ήχου στο πιάνο. Ο Ν. Ορδουλίδης συνεχίζει τη μεταδιδακτορική έρευνα «Ετεροτοπίες του πιάνου στα ανατολικά», στην ιστορική δισκογραφία των Βαλκανίων, της Ανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Αλλά το μεγαλύτερο πρότζεκτ του είναι τα καφέ κονσέρ, τα καφενεία των προηγούμενων αιώνων στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο.
Η νέα πραγματικότητα
Τι άλλαξε στον χώρο του ο κορωνοϊός; «Η νέα πραγματικότητα στη μουσική σχετίζεται με την τεχνολογία και δεν επιτρέπεται να σνομπάρεις τα ψηφιακά εργαλεία όταν σπουδάζεις μουσική. Υπάρχουν φοιτητές που δεν είχαν ανοίξει στη ζωή τους το word». Το μάθημά του στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων βασίζεται στην ιστορική δισκογραφία, η οποία ξεκίνησε το 1900 στην Ελλάδα, και στον τρόπο τεκμηρίωσης αυτού του ιστορικού υλικού. «Προχωρώντας στη σύγχρονη δισκογραφία, οι φοιτητές μου ενδιαφέρθηκαν ακόμη περισσότερο για τους τρόπους που μπορεί ένα μουσικός να διακινήσει τη μουσική του. Αν δεν γνωρίζεις την τεχνολογία, δεν στέκεσαι σήμερα στη δισκογραφία. Είναι ένα σφάλμα που κάνουν συχνά τα παιδιά, αντιμετωπίζοντας το θέμα της δημιουργίας πιο ρομαντικά. Από την έρευνά μου προκύπτει πως είμαστε Νεάντερταλ τεχνολογικά, όσον αφορά τις πλατφόρμες, τη διακίνηση, τα πνευματικά δικαιώματα. Ο 20χρονος μουσικός που δηλώνει “δεν ανακατεύομαι με αυτά, θέλω απλώς να παίζω μουσική” ή θα μορφωθεί ή θα απομονωθεί».
Στο «X-Terra» η συνάντηση με τον Ακη Πιτσάνη ταίριαξε αρμονικά. Μια φωνή με έντονο προσωπικό ύφος. Ενας καλλιτέχνης που σπούδασε οργανοποιία, λαϊκή και παραδοσιακή μουσική, έζησε ως κιθαρίστας και ντράμερ το ροκ και το μέταλ, και έκτοτε αναπτύσσει την τεχνική του στο τραγούδι. Παράλληλα, ολοκλήρωσε στις σπουδές του στο Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής της Αρτας δίπλα στον Γιώργο Κοκκώνη.
Ανακατασκευές
«Ο Ακης δεν έχει προκαταλήψεις, ούτε ενδοιασμούς να “πειράξει” τα κομμάτια στο στούντιο. Ενδιαφέρεται και αυτός για τις ανακατασκευές. Εγώ συχνά “τραβάω από τα μαλλιά” τα κομμάτια, γιατί μου αρέσει να ανοίγω το λαϊκό κείμενο, να δω μέχρι πού μπορεί να πάει», τονίζει ο Ν. Ορδουλίδης. Αραγε υπάρχουν επικριτές; «Κάθε μουσικός που πειράζει το ιστορικό ρεπερτόριο, ενοχλεί όσους αντιμετωπίζουν το ιστορικό ρεπερτόριο σαν κάτι αγιοποιημένο. Αυτοί αντιδρούν σαν χούλιγκαν – οπαδοί. Η επεξεργασία παλαιότερων σκοπών όμως είναι το επίκεντρο των μουσικών παραδόσεων, από τις λαϊκές μέχρι τις λόγιες. Ο Μπετόβεν, για παράδειγμα, διασκευάζει Μότσαρτ, ο Χατζιδάκις τον Τσιτσάνη κ.ο.κ.». Οι πιο αυστηροί είναι οι σκληροπυρηνικοί του ρεμπέτικου.
Πάντως, η καθημερινότητα του Νίκου Ορδουλίδη περιλαμβάνει και την κλασική μουσική, αλλά και το μέταλ. Στους Iron Maiden έδωσε από τους πρώτους «παρών» πέρυσι στη Μαλακάσα και θα πάει και στη φετινή συναυλία, αν δεν έχουμε απρόοπτα. «Το χέβι μέταλ το γνώρισα μικρός και παραμένει από τις λίγες σκηνές που έχουν να επιδείξουν καινούργια πράγματα, γιατί έχει στο κέντρο της την τεχνολογία». Το ίδιο πιστεύει και για το ραπ, «την παραγωγικότερη σκηνή στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια». «Δεν την έχω μελετήσει μουσικολογικά, αλλά ήδη από την εποχή των Ημισκούμπριων (1994) είδαμε νέο ύφος παρουσίασης, άλλο στίχο και συχνά πρωτότυπα σχόλια. Το ραπ σχολιάζει ό,τι συμβαίνει σήμερα και τεχνολογικά είναι εκ φύσεως καινοτόμο». Ποιους ξεχωρίζει; Αναφέρει τον ράπερ Bloody Hawk (Νίκο Κίτσο), που ζει στην Ξάνθη, και συστήνει το «Εικοσάλεπτο» από τον δίσκο «1 ευρώ». Επίσης τον Εισβολέα (Ηλίας Παπανικολός), «ο οποίος διαρκώς ψάχνεται μουσικά».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου