«ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΚΑΙ…ΟΡΙΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ!» (Γράφει ο Μπάμπης Κ.Μώκος)

Στην πολιτική και την διπλωματία,εν πολλοίς, σε χαρακτηρισμούς  και λέξεις διαπιστώνεται σκοπούμενη νοηματική σημειολογική εννοιολογική παραλλαγή. Στον προσδιορισμό όμως ρευμάτων μουσικής εκφραστικότητας τα πράγματα αλλάζουν. Κάθε παρέκκλιση είναι αξιωματικά ανεπίτρεπτη.

Μουσικός οριενταλισμός. Νοοτροπία,ύφος  έκφρασης από την στιχουργική μέχρι την μελωδία,που στηρίζεται σε θεώρηση της ανατολίτικης εξωτικής εθιμικότητας από τη δύση και αφορά η πραγματεύεται δρώμενα εκδηλωτικότητας της ανατολίας.

Ιδιαίτερη η σχέση του με το ρεμπέτικο,καθώς άξιοι και σημαντικοί του ρεμπέτες δημιουργοί  τον προσδιόρισαν σαν πηγή έμπνευσής τους και νοσταλγικά και αριστοτεχνικά αποτύπωσαν μουσικά αριστουργήματα.

Αλλιώτικα,καμία Σεράχ,καμιά Γιουλμπαχαρ,καμιά Γκιουλ Τζαμάλ  δεν θα έφθανε να ακουστεί η να γραμμοφωνηθεί στην Ελλάδα την εποχή μάλιστα του δημιουργικού γιγαντισμού και της αποθέωσης του πραγματικού ρεμπέτικου.

Μουσικός οριενταλισμός. Μια μυθοπλασία με στοιχεία πραγματικότητας. Οπου σε εποχή που πρωτομάστορες όπως ο Μάρκος,ο Τσιτσανης,Ντουο Χάρμα,Απόστολος Χαντζηχρήστος,ξέκοβαν από τα 9/8 και …μαστόρευαν τραγούδια περίφημα σε ρυθμό ανατολίτικο.

Από το 1880 που ο Αρμένης Ντιχράν Τσοχαντζιάν έγραψε μια τρίπρακτη μουσική οπερέττα,στην τούρκικη γλώσσα,την «Λελεπιντζή Χορ-χορ αγάς» με  μελωδίες και τραγούδια που παίχτηκαν σε όλη την βαλκανική,αλλά και σε πολλές παραστάσεις στην Ελλάδα,στα ελληνικά. Στα 1931 η οπερέττα παρουσιάστηκε μάλιστα και στην Πόλη με πρωταγωνίστρια την Ζωζώ Νταλμάς.

Χαρακτηριστικό πως στην πρώτη παράσταση Κωμειδύλλιου του Δ.Κόκκου στη χώρα μας,όλες οι μελωδίες ήταν από την «Λελεπιντζή Χορ- χορ Αγάς»!. Ακολουθεί η δεκαετία (1886-1896) των Καφέ Αμάν με φυσιογνωμίες του ανατολίτικου τραγουδιού (Πολίτισσα,Σιορ Κατίγκω,Φωτεινή κ.α.) που κατακλύζουν την Αθήνα,υστερα ο περίφημος Γιοβανίκας,οι αμανέδες, τα ταξίμια,κι’αφού παρακμάσουν τα Καφέ Αμάν,έρχεται το Θέατρο Σκιών που εκφράζεται ανατολίτικα.

Ακολουθεί η επιθεώρηση με τα δυτικότροπα και τους εκφραστές της να συγκρούνται ανηλεώς με τα ανατολίτικα. Οπότε προβάλλει το 1922 που επικρατεί η ωριμότητα των συνθηκών για διασταύρωση Ανατολής-Δύσης και η επικράτηση του ρεμπέτικου που θέλγει και ενσωματώνεται στην λαική κουλτούρα.

Φαντασία,έμπνευση,ακούσματα,καταβολές,τοπωνύμια,δρώμενα, συνθέτουν τον εκφραστικό κορμό του ρεμπέτικου. Κάτι εμφανές σε όμορφες συνθέσεις και δημιουργίες ανεπανάληπτες, ιδίως του γηγενή ξεριζωμένου του πρόσφυγα που μέχρι το τέλος του δεν θα ξεχάσει ποτέ ό,τι εζησε,
ό,τι είδε, ότι,άκουγε να συμβαίνει γύρω του,στον τόπο του. Γι’αυτό και το…τραγουδούσε!.

Όπως του Απόστολου Χατζηχρήστου,αυτού του ευγενή, γενναιόδωρου Σμυρνιού που κάθησε και έγραψε τον «Καικτσή». Ενα τραγούδι μνημείο ανεπανάληπτο που πολλοί το συνδέουν με το «Λεπλεπιντζή Χορ- χορ Αγά»(;). (Λεπλεπιντζης=Ο στραγαλαντζής στα τούρκικα).-

Γεγονός πως  ο Χαντζηχρήστος  χρησιμοποιεί πολλές τουρκικές λέξεις στα τραγούδια του. Λίγα για τον «Καικτσή» αναφέρει ο αείμνηστος Νέαρχος Γεωργιάδης στο βιβλίο του «Από το Βυζάντιο στον Μάρκο Βαμβακάρη»:

«Οπου το τραύμα του ξεριζωμένου και της χαμένης πατρίδας,του προκαλεί αθεράπευτη νοσταλγία εξωτισμού να πεί στην κλεισμένη στο χαρέμι «γιαλέλι»,να κλέψει την «γκιουζέλ-χανούμ» που φυλακισμένη χάνει τα νειάτα της λιώνοντας  μέσα στο Χαρέμι στη «Λίμνη του Σαραγιού!».-

Αξίωση: Μακρυά από απαξιώσεις και δαιμονοποιήσεις μουσικών παραδοσιακών δημιουργημάτων. Σεβασμός σε ότι έκτισαν οι πρωτομάστορες.Είναι ευθύνη μας στο διηνεκές. Η παράδοση είναι η ταυτότητα,η…ψυχή μας.

Εδώ,το…«περί ορέξεως!» δεν εχει θέση!.-

Του Μπάμπη Κ. Μώκου