Ο μεγάλος εκλιπών συνθέτης σπούδασε μουσική στο Ελληνικό Ωδείο αλλά γαλουχήθηκε μουσικά τη δεκαετία του '50 από τους «μεγάλους» Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Χιώτη, Καλδάρα, καθώς και την Μπέλλου. «Είμαι ένας παρ' ολίγον ρεμπέτης», δήλωνε ο συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης, και να είστε σίγουροι/ες ότι δεν ευφυολογούσε.
Ενας ευθύς άνθρωπος σαν κι αυτόν δεν καταδεχόταν τέτοιες λεκτικές «πολυτέλειες». Αντράκι, από νεαρός σπουδαστής του Ελληνικού Ωδείου (1947-1953), γαλουχήθηκε μουσικά στο στρατηγείο του ρεμπέτικου.
Που δεν ήταν άλλο από το Μπαράκι του Μάριου επί της Ιωνος 5, στην Ομόνοια. Το κράτησε ο αρχοντάνθρωπος, ο ψηλός και ευτραφής Συριανός Μάριος Δαλέζιος, από το 1956 έως το 1962.
Ο Βαμβακάρης ήταν 43 χρόνων, ο Τσιτσάνης 33, ο Χιώτης 27, ο Καλδάρας 28, ο Τατασόπουλος 19, ο Μαμαγκάκης 18.
Μέσα στη δεκαετία του '50, προσέφερε τις υπηρεσίες του ως κατά παραγγελίαν ενορχηστρωτής:
«Επαιζα κιθάρα σε διάφορα κέντρα και ήμουν ο τακτικός γραφιάς των τραγουδιών των μεγάλων του ρεμπέτικου σε νότες, προκειμένου να περάσουν από τη λογοκρισία. Τότε έγραψα και κάποια δικά μου τέτοια τραγούδια που τ' ακούμπησα σε διάφορες κατευθύνσεις, χωρίς να ενδιαφερθώ να μπει τ' όνομά μου», θυμόταν.
Με την Μπέλλου
Τότε γράφει τα δύο τραγούδια για τη Σωτηρία Μπέλλου, τα οποία κυκλοφορούν -από μία σύνθεση στην κάθε πλευρά- σε δίσκο 78 στροφών, με την ετικέτα της Parlophone. Τα «Βαριά χτυπάει η καμπάνα» ή «Ο θάνατος της μάνας» και «Μας ζηλεύουνε». Τους στίχους του πρώτου υπογράφει ο Νίκος Μαμαγκάκης, ενώ του δεύτερου ο Χρήστος Αργυρόπουλος. Τελικώς τις συνθέσεις τις χρεώθηκε ο Κώστας Καπλάνης, γιατί προφανώς ο πραγματικός συνθέτης ήταν πολύ νέος ακόμη για να υπογράφει συμβόλαια... Επ' αυτού:
«Μια φορά με παίρνει τηλέφωνο ο Καπλάνης και μου λέει: "Ρε Νίκο, αύριο πρέπει να πάω στη λογοκρισία και δεν έχω νότες". "Κόψε -του λέω- ένα κομμάτι, δύο πεντάγραμμα από μια άλλη παρτιτούρα που έχεις και πήγαινέ το". "Μα θα το καταλάβουνε, ρε Νίκο". "Στείλ' το και αν το καταλάβουνε η ευθύνη δική μου". Το έστειλε λοιπόν και δεν το κατάλαβε κανείς».
Με τη Σωτηρία Μπέλλου συνεργάστηκαν και στη δισκογραφική εταιρεία «Λύρα» επί της παντοδυναμίας του Αλέκου Πατσιφά. Επιμελήθηκε ορχηστρικά τον τέταρτο και τον πέμπτο δίσκο, «Τα Ρεμπέτικα της Σωτηρίας Μπέλλου» και τα «Μεγάλα ρεμπέτικα της Σωτηρίας Μπέλλου» αντίστοιχα. Το σχόλιο του Νίκου Μαμαγκάκη για τη φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου απολύτως ακριβές:
«Η φωνή της Σωτηρίας είναι ό,τι ακριβώς είναι για την ενόργανη ή την κλασική μουσική η τρομπέτα ή η κορνέτα. Μια φωνή πικρόγλυκη και σκληροτρυφερή μαζί. Μια φωνή ολόσωστη, χωρίς κανένα πρόβλημα, που παράλληλα είναι επιμελής στο έπακρο. Τη θυμάμαι από του "Μάριου" να έχει πάντα μαζί της ένα τετράδιο που έγραφε απ' έξω "Σωτηρία Μπέλλου: Ντιζέζ" και μέσα περιελάμβανε όλο της το ρεπερτόριο, όλα τα τραγούδια που είχε πει».
Ομως, ο Νίκος Μαμαγκάκης είχε εμμονική υποχρέωση στο ρεμπέτικο. Και άρχισε, παράλληλα με τις άλλες συνθέσεις του, να ξεπληρώνει το συναισθηματικού τύπου χρέος του. Στο δίσκο «Στεναγμός ανατολίτης» (1996), με τη φωνή της Σοφίας Παπάζογλου -στο ντεμπούτο της- και σε στίχους της Βικτωρίας Μακρή, ξεχωρίζουν τα ρεμπέτικης εμπνεύσεως τραγούδια «Συννεφιασμένες Κυριακές» και «Ευτυχώς».
Ιδιαίτερα στο δεύτερο η αναφορά είναι περισσότερο ευδιάκριτη: «Ευτυχώς που υπάρχει κι ο έρωτας/και μια Γκρέυ, μια Μπέλλου, μια Νίνου/δυο κουβέντες, δυο φίλοι απ' το χθες/κι οι παλιές κωμωδίες του Φίνου».
«Ρεμπέτικο προσκλητήριο»
Οι «Δρόμοι της νύχτας» (2002), με τον Δημήτρη Κοντογιάννη και την Ειρήνη Δερέμπεη, είναι το προνάκρουσμα πριν από το μεγάλο αφιέρωμα. Στο δίσκο προτάσσεται το τραγούδι «Ρεμπέτικο προσκλητήριο», σε στίχους του Δημήτρη Ιατρόπουλου.
Η δισκογραφική εταιρεία «Ιδαία», δημιούργημα του Νίκου Μαμαγκάκη, θα στεγάσει τις δύο τελευταίες απόπειρες ιχνηλασίας της οφειλής: «Το ρεμπέτικο προσκλητήριο» (2008), με κυρίαρχη τη φωνή της Λιζέτας Καλημέρη.
Παράλληλα την ίδια περίοδο, έρχεται η αποθέωση του «μαθητή» στους δασκάλους αυτού του ιδιότυπου και παγκόσμιου μουσικού είδους. Σφραγίστηκε με το διπλό δίσκο ακτίνας «Τα τραγούδια της Παράδεισος», στον οποίο περιλαμβάνονταν δεκαοχτώ διασκευασμένα ρεμπέτικα και έξι συνθέσεις του Νίκου Μαμαγκάκη για μεγάλη ορχήστρα, πιάνο, τρομπέρα και μπουζούκι. Πρότυπό του αποτέλεσε η σύνθεση του Νίκου Σκαλκώτα «Ενορχήστρωση και παραλλαγές».
«Θεράπευσαν πολλές από τις αρρώστιες που μάστιζαν τους ανθρώπους: την προσφυγιά, τη φτώχεια, το άγχος του πολέμου». Θα τις θεραπεύσουν και σήμερα;
ΥΓ. Ευχαριστούμε τον Θανάση Συλιβό, εκδότη του «Μετρονόμου», για το ανέκδοτο συνεντευξιακό υλικό και τη Μαριλένα Σταφυλίδου για τις φωτογραφίες. Πηγη www.enet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου