Οι ρεμπέτισσες του… ντουνιά!

Ένα μικρό αφιέρωμα στις γυναίκες που άφησαν εποχή στο ρεμπέτικο και παραδοσιακό τραγούδι....

 

Από τη Ρόζα Εσκενάζυ ως τη Μαριώ η χρονική απόσταση μεγάλη. Όμως το ρεμπέτικο δεν θα ήταν ίδιο αν δεν υπήρχαν κι οι γυναίκες, που «στόλισαν» με την παρουσία τους το πάλκο, το ομόρφυναν κι άφησαν σημαντική κληρονομιά για το λαϊκό τραγούδι. 

Είτε λόγω νοοτροπίας καθώς ήταν πιο απελευθερωμένες είτε λόγω ανάγκης  οι γυναίκες της Μικράς Ασίας πρωταγωνίστησαν τα πρώτα χρόνια του ρεμπέτικου και καθόρισαν τη σφραγίδα του αλλά κι αργότερα.

Ανεξάρτητα από την τύχη που είχε η καθεμιά και πως συντελέστηκαν όλα αυτά, ήταν γυναίκες που έκαναν σε γενικές γραμμές αυτό που ήθελαν σε μια εποχή, που δε συγχωρούσε τη γυναικεία χειραφέτηση. Ας δούμε μερικές από τις κυριότερες εκπροσώπους του ρεμπέτικου:

Ρόζα Εσκενάζυ

 

Το «καναρίνι», η ναζιάρα Εβραιοπούλα Ρόζα Εσκενάζυ ήταν εμβληματική φυσιογνωμία του ρεμπέτικου τραγουδιού. Το ρεμπέτικο ίσως να μην ήταν ίδιο χωρίς τη φωνή και τον τρόπο της Ρόζας, η οποία όχι απλώς τραγούδησε αλλά χόρεψε κι ερμήνευσε με τον τρόπο που εννοούμε σήμερα. Γεννήθηκε πιθανότατα στα μέσα της δεκαετίας του 1890 και έφυγε στις 2 Δεκεμβρίου του 1980 έχοντας ζήσει μια θυελλώδη ζωή γεμάτη έρωτες και πάθη, ακόμη και με σύντροφο κατά 30 χρόνια νεότερό της.

 

Γεννήθηκε μάλλον ως Σάρα Σκιναζή σε Σεφαραδίτικη οικογένεια της Πόλης, έζησε στη Θεσσαλονίκη – όπου ο πατέρας της εργαζόταν σε εργοστάσιο βάμβακος- ενώ η παραμονή της για λίγο διάστημα στη Θράκη, ήταν καθοριστική για την επίδρασή της από το μουσουλμανικό στοιχείο. Φυλακίστηκε γιατί βοηθούσε τους Έλληνες και τους Εβραίους στην κατοχή και κράτησε επάξια μια θέση στο πάνθεον των τραγουδιστών, που έχουν επηρεάσει μέχρι σήμερα τον τρόπο που τραγουδιέται το ρεμπέτικο αλλά και το λαϊκό κι η παρουσία της στο πάλκο ήταν αξεπέραστη.

Τραγούδησε και παραδοσιακά κομμάτια κι η φωνή της είναι σήμα κατατεθέν μιας ολόκληρης εποχής λατρεύτηκε από την ελληνική Ομογένεια κι από τους πολίτες των Βαλκανίων ενώ οι ρυθμικές κινήσεις των χεριών της με τα βραχιόλια της μετέτρεπαν στην πραγματικότητα σε μουσικό όργανο και το σώμα της. Πέθανε από Αλτσχάιμερ και δυο χρόνια μετά το θάνατό της ο Κώστας Χατζηδουλής δημοσίευσε ένα βιβλίο με απομνημονεύματα της κορυφαίας ερμηνεύτριας με τίτλο: «Αυτά που θυμάμαι» ενώ το 2008 ο σκηνοθέτης Roy Sher δημιούργησε ένα μουσικό ντοκιμαντέρ με τίτλο: Καναρίνι μου γλυκό, που αναφέρεται στη ζωή της Ρόζας Εσκενάζυ.

Ρίτα Αμπατζή

 

Μικρασιάτισσα κι η Ρίτα Αμπατζή αλλά από τη Σμύρνη γεννήθηκε το 1914 κι είχε κι αδερφή τραγουδίστρια. Ακολουθώντας το κλίμα της εποχής τραγουδά ρεμπέτικα, σμυρναίικα και δημοτικά τραγούδια και συνεργάζεται με τους κορυφαίους του ρεμπέτικου και του δημοτικού τραγουδιού: Τούντα, Παπαζόγλου, Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, αδελφούς Χαλκιάδες.
Πεθαίνει στο Αιγάλεω το 1969 έχοντας σταματήσει ήδη από πολύ νωρίς μια επιτυχημένη καριέρα. Παρά το γεγονός ότι σταμάτησε γρήγορα το όνομά της έμεινε με φωτεινά γράμματα στο ρεμπέτικο τραγούδι.

Αγγέλα Παπάζογλου

 

Γεννήθηκε το 1899 στη Σμύρνη και ήταν σύζυγος του Βαγγέλη Παπάζογλου και κόρη μουσικού του Δημήτριου Μαρωνίτη, που έπαιζε βιολί και σαντούρι.
Σύμφωνα με όσα γράφει ο μουσικολόγος Λάμπρος Λιάβας η Αγγέλα Μαρωνίτη που έμεινε γνωστή με το όνομα Παπάζογλου έμεινε τυφλή λίγο μετά το γάμο της, το 1928 εξαιτίας μιας πάθησης που είχε από νεαρή ηλικία.
Πρωτοτραγούδησε σε ηλικία 16 ως 17 ετών σε διάφορα κέντρα κι ελάχιστα τραγούδια έχουμε σε ηχογραφήσεις της, αμανέδες κι ένα τραγούδι τη Δερβίσαινα, του συζύγου της. Πέθανε τον Αύγουστο 1983 στην Κοκκινιά.

Στέλλα Χασκίλ, η Θεσσαλονικιά

 

Η Στέλλα Χασκίλ, Ιγεχασκέλ ή Γεχασκέλ – Γαέγου, σύζυγος του Ιάκωβου Γεχασκέλ, γεννήθηκε το 1918 στη Θεσσαλονίκη.
Εξ ου κι είχε και το παρατσούκλι «Θεσσαλονικιά» κατά τον ερευνητή – συγγραφέα Σάκη Πάπιστα υπήρξε από τις εμβληματικές φυσιογνωμίες του ρεμπέτικου τραγουδιού με βελούδινη φωνή που ερμήνευσε πολλά τραγούδια και με διαφορετικό ύφος από άλλες Θεωρείται πως ανήκει στη δεύτερη γενιά του ρεμπέτικου κι η φωνή της ακούγεται σε τραγούδια των Τσιτσάνη, Χατζηχρήστου, Χιώτη, Περιστέρη, Μπακάλη, Παπαϊωάννου κ.ά.
Τραγούδησε και στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα και ξεχωρίζει στο αισθησιακό κομμάτι οι «Σεβιλιάνες» και στο ζεϊμπέκικο «Εδώ πληρώνονται όλα». Μάλιστα, πρώτη φορά γραμμοφώνησε εκείνη το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι» και το «Πάλιωσε το σακάκι μου», που ακούγονται μέχρι σήμερα.

Γεωργία Μηττάκη

 

 

Γεννήθηκε το 1911 στον Αυλώνα Αττικής κι ήταν Αρβανίτισσα στην καταγωγή η Γεωργία Μηττάκη. Ο πατέρας της λεγόταν Ευάγγελος Κουρουμπέτσης και η μητέρα της Όλγα Φίστη.
Σε ηλικία 18 ετών εγκαταστάθηκε στου Ψυρρή κι ένα χρόνο αργότερα το 1930 παντρεύτηκε τον Κρητικό, Γεώργιο Μηττάκη και πήρε το επίθετό του, με το οποίο έμεινε γνωστή. Απίστευτη φωνή, λατρεμένη στο δημοτικό τραγούδι που επηρέασε όπως κι η Ρόζα Εσκενάζυ τραγουδίστριες της νεότερης γενιάς, όπως τη Χαρούλα Αλεξίου κ.ά.
Τραγούδησε στον Έλατο και την Αράχωβα με κορυφαίους σολίστες στο κλαρίνο όπως ο Νίκος Καρακώστας ο Κώστας Γιαούζος, συνεργάστηκε με τους αδελφούς Χαλκιά κ.ά. Ταξίδεψε και στην Αμερική και στην Αίγυπτο , ηχογράφησε τραγούδια κι η στεντόρεια δωρική ερμηνεία της την έκανε να ξεχωρίζει. Τελευταίες ηχογραφήσεις της το 1965 αλλά θεωρείται θρύλος για όλη την περιοχή της Αττικής, της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου.
Πέθανε το 1977 στο μέρος που γεννήθηκε.
Τραγούδησε Περιστέρη, Παντελίδη, Σκαρβέλη, Τούντα, Τσιτσάνη αλλά ουσιαστικά είναι θεμέλιος λίθος για το δημοτικό τραγούδι η φωνή της. Όποιος δεν έχει ακούσει το «Με γέλασαν μια χαραυγή», έστω από δίσκο, με τα γυρίσματά της φωνής της κι αγαπά τη δημοτική μουσική έχει χάσει ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής παράδοσης αλλά και την ευκολία με την οποία πηγαινοέρχεται στις μουσικές κλίμακες…

Μαρίκα Νίνου

 

Γεννήθηκε 1 Ιανουαρίου 1918 πέθανε 23 Φεβρουαρίου του 1957 και μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κατόρθωσε να γίνει θρύλος.
Το αηδόνι της δεύτερης γενιάς του ρεμπέτικου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη κι ήταν ακροβάτης. Το 1947 με το Ντούο Νίνο και μισό, έκανε ακροβατικά νούμερα με τον άνδρα και το παιδί της. Αν ο Τσιτσάνης έφτιαξε όνομα στο ρεμπέτικο, σίγουρα μεγάλο μέρος της επιτυχίας του το οφείλει και στη Μαρίκα Νίνου, η οποία θεωρήθηκε η μούσα του.
Η ζωή της Μαρίκας Νίνου ήταν έμπνευση για τον Κώστα Φέρρη που έγραψε το σενάριο «Ρεμπέτικο» το 1983. Μελωδική, αισθησιακή η φωνή της, όσο λίγο τραγούδησε τόσο μεγάλο αποτύπωμα άφησε…

Σωτηρία Μπέλλου

 

Κορυφαία ερμηνεύτρια γεννήθηκε στο χωριό Δροσιά κοντά στη Χαλκίδα στις 29 Αυγούστου 1921. Άνθρωπος των παθών, η Σωτηρία Μπέλλου με τη μπάσα φωνή ήταν από τις αγαπημένες τραγουδίστριες του κοινού αλλά και του Ανδρέα Παπανδρέου.
Εκρηκτική ως χαρακτήρας έζησε μια ζωή γεμάτη που πηγαινοερχόταν από το ζενίθ στο ναδίρ ως τις 27 Αυγούστου 1997. Παντρεύτηκε αλλά ο γάμος της δεν ήταν ό,τι καλύτερο και σ΄ έναν από τους πολλούς ξυλοδαρμούς που βίωσε του έριξε βιτριόλι και μπήκε φυλακή.

 

Συνεργάστηκε με τους καλύτερους μουσικοσυνθέτες: Τσιτσάνη, Παπαϊωάννου, Καλδάρα και μερικά από τα τραγούδια, που ερμήνευσε, έγιναν τόσο μεγάλες επιτυχίες που τ΄ ακούμε μέχρι σήμερα: Συννεφιασμένη Κυριακή, Είπα να σβήσω τα παλιά κ.ά.
Βασανίστηκε και κλείστηκε ξανά φυλακή και κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής, αυτή τη φορά εξαιτίας της αντιστασιακής της δράσης.
Η αντιπαλότητά της με τη Μαρίκα Νίνου έντονη ενώ παροιμιώδης ήταν η αγάπη της για το τζόγο. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια της ζωής της διαγνώστηκε με καρκίνο του φάρυγγα.

 

Σεβάς Χανούμ

Η Σεβαστή Παπαδοπούλου ή Σεβάς Χανούμ γεννήθηκε το 1931 κοντά στα Κοκκινόγεια Δράμας. Καλλιτεχνικό ζευγάρι στο πάλκο και στη ζωή με το Στέλιο Καζαντζίδη έμειναν για λίγο χρονικό διάστημα μαζί, σύμφωνα με το βιβλίο «Υπάρχω».
Συνεργάστηκαν με τον Καζαντζίδη σε νυχτερινά κέντρα διασκέδασης και κατά τον τραγουδιστή, βασική αιτία χωρισμού τους ήταν η εξάρτησή της από τα ναρκωτικά, ο οποίος μαζί της ανακάλυψε τον πλούτο της αραβικής μουσικής αλλά και την εκρηκτική τραγουδίστρια της Αιγύπτου Ουμ Καλσούμ. Πέθανε το 1990 στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης.
Αφηγήσεις της περιλαμβάνονται στο βιβλίο «Σεβάς Χανούμ – Η ιστορία μιας τραγουδίστριας», επιμέλεια Μανουήλ Τασούλας (εκδόσεις Πανός).

Αναδημοσίευση από: www.lesandmore.gr