Tην Παρασκευή με «Τα Νέα Σαββατοκύριακο»: «Τα Μικρά Ρεμπέτικα»

 

Εκτάκτως την Παρασκευή με «ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ»

Ηλίας Πετρόπουλος: Τα Μικρά Ρεμπέτικα

Η ιστορία, οι ρεμπέτες και οι αυθεντικοί στίχοι από 220 κορυφαία ρεμπέτικα μεγάλων δημιουργών όπως ο Τσιτσάνης και ο Βαμβακάρης.

Mε σχέδια του Αλέκου Φασιανού

Στην Ελλάδα, και ιδιαιτέρως, στην εποχή του Εμφύλιου Πολέμου (1946-1949), όλα τα λαϊκά στρώματα τραγούδησαν κάποια ιδιόρρυθμα τραγούδια, γεμάτα παράπονο και πάθος, και έρωτα και πίκρα, τραγούδια μελαγχολικά που διηγόντουσαν τα παθήματα των ασήμαντων ανθρώπων. Τα τραγούδια αυτά τα ονομάζουν ρεμπέτικα τραγούδια. Μετά το 1950 τα ρεμπέτικα τραγούδια γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, και, ταυτόχρονα, γρήγορη ποιοτική πτώση. Τα ρεμπέτικα τραγούδια είναι τα τραγούδια του ελληνικού υποκόσμου. Ακριβέστερον, ρεμπέτικα τραγούδια είναι τα τραγούδια των ρεμπέτηδων. Τους ρεμπέτες τους λένε και μάγκες. Είναι πολύ δύσκολο να δοθεί ο ορισμός του ρεμπέτη, ή μάγκα. Γενικά, θα μπορούσε να πει κανένας ότι ο ρεμπέτης (ή μάγκας) είναι ένας άνθρωπος που ζει με ιδιόρρυθμο τρόπο έξω από την συνηθισμένη κοινωνική ροή.

Ο Hλίας Πετρόπουλος προσπαθεί να δώσει μία συνοπτική θεώρηση του ρεμπέτικου τραγουδιού. Να μιλήσει με λίγα λόγια για το ποιόν των ρεμπέτηδων αλλά και για το νόημα των ρεμπέτικων τραγουδιών.

Όσον αφορά στους πρώτους δίνει μια πολύ ζωντανή περιγραφή του ποιος θεωρούνταν κάποτε ρεμπέτης. Ο ρεμπέτης λέγονταν και μάγκας κι ήταν ο άνθρωπος που ζούσε έξω από τις αποδεκτές κοινωνικές φόρμες.

Οι ρεμπέτες πρωτοπαρουσιάστηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα, λίγο μετά την επανάσταση του ‘21. Η αύξηση του πληθυσμού στην πρωτεύουσα και η μείωση του αγροτικού πληθυσμού στις επαρχίες σήμανε αυτόματα και την ενδυνάμωση του υποκόσμου.

Οι ρεμπέτες μιλούσαν τη δική τους αργκό, πλούσια σε εκφράσεις. Τα ρεμπέτικα τραγούδια έχουν στίχους με λέξεις παρμένες από την κοινή λαϊκή γλώσσα και την αργκό.

Κάθε ρεμπέτικο τραγούδι είναι ωστόσο μια ενότητα μουσικής, ποιήσεως, χορού και συνάμα φορέας διαφόρων πληροφοριών για την εποχή κατά την οποία γράφτηκε (κοινωνιολογικές, λαογραφικές κ.τ.λ.)

Ο Ηλίας Πετρόπουλος (1928-2003) ήταν ερευνητής, μελετητής του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, δημοσιογράφος, σκιτσογράφος, φωτογράφος και συλλέκτης. Ήταν ο πρώτος (ερασιτέχνης) λαογράφος στην Ελλάδα που ασχολήθηκε συστηματικά με το θεωρούμενο ως κοινωνικό περιθώριο, στο πλαίσιο του ευρύτατου γνωστικού αντικειμένου που ο ίδιος αποκαλούσε «λαογραφία του άστεως». Κατέγραψε, ανέλυσε και διέσωσε τεκμήρια για πρόσωπα και πράγματα περιφρονημένα από την κυρίαρχη ιστορική αφήγηση και από τα συντηρητικά ελληνικά πανεπιστήμια του καιρού του. Έζησε από κοντά ρεμπέτες, αλήτες, μάγκες, πόρνες και ομοφυλόφιλους, φυλακισμένους, συμμορίτες και καταδιωκόμενους, αλλά και ποιητές, πεζογράφους, ζωγράφους και καλλιτέχνες που συχνά στάθηκαν αφορμή για άρθρα και βιβλία του.