Έγραψαν και αναφέρθηκαν πολλοί για τις γυναίκες του αμερικάνικου νότου και τα πονεσιάρικα μπλουζ που τραγουδούσαν την απόγνωση και τα βάσανα , καθώς και τους αγώνες των γυναικών Nigro.
Συμπεριφορά αγωνιστική και τάσεις διεκδίκησης ισονομίας και χειραφέτησης.
Έγραψε και ο Νόρμαν Μέηλερ το «Κατάδικος του Σέξ», όπου τις κατέκρινε και καυτηρίαζε την απαίτησή τους για ελεύθερη έκφραση και διαφορετικότητα τρόπου ζήν.
Μόνο που εκείνος εστίαζε στην ανδροκρατική υπεροχή της σεξουαλικότητας, στρίβοντας υποκριτικά θεματολογικά από την κατ’εξοχήν πραγματική αξίωση και πάλη των γυναικών για κατάκτηση ισονομίας με το άλλο φύλο. Ας είναι…
Κανείς όμως ως τα σήμερα διανοούμενος, προφεσόρος, λαογράφος, χρονογράφος, μουζικάντης ,δεν ασχολήθηκε σοβαρά με μια ιδιότυπη μεν, αλλά περίοπτη και περήφανη φουρνιά Ελληνίδων που στα 1930 , όπως στα Αστικά Λαϊκά τραγούδια καταγράφεται ,έδωσαν …κλωτσιά σε στερεότυπα σεμνοτυφίας της εποχής, κάνοντας μια τεράστια υπέρβαση.
Που ρούφηξαν ως το μεδούλι την χειραφέτηση , πότε ανακουφιστική , μα τις πιο πολλές φορές επώδυνη, αφού είχαν την αποστροφή της συντήρησης που κοίταζε απ’ τις…
γρίλιες , βολεμένη στα βρώμικα όνειρά της. Πού όριζε πάγια την γυναίκα όχι μόνον αντικείμενο πόθου,μα…παιχνιδάκι … σάκο ηδονικής εκτόνωσης και ..μηχανή παραγωγής απογόνων! και δεν δίσταζε να αποκαλεί τις ρεμπέτισσες του ’30 αλήτισσες, αλανιάρες , βρωμοπαστρικές, ακόμα και…πουτάνες.
Ήταν όμως έτσι τα πράγματα; Ήταν αυτές οι γυναίκες με την …περίεργη συμπεριφορά όπως ήθελαν να τις παρουσιάσουν οι κατακριτές τους; Όχι δεν ήταν…Κι’ας ήθελαν οι πιστευτές του φάλτσου ηθικοπλαστικού συντηρητισμού να γράφουν και να πιστεύουν άλλα. Κι’ας τις είχαν πρώτη θέση στις άρρωστες κρυφές φαντασιώσεις τους . Κι’ ας οι περισσότεροι ήταν θύματα της περιβόητης κοινωνικής …παρθενοραφής!
Να όμως πως περίτεχνα περιγράφει η ασματογραφία ,πως αποτυπώνει την ταυτότητα, το ποιόν και το …είναι αυτών των γυναικών :
Ανέμελες , γουστόζες , ντερμπεντέρισσες και… κιμπάρισσες και…γυναίκες.
Θηλυκά με φύση ανεξάρτητη. Με ντομπροσύνη που θα ζήλευαν και άντρες. Με τσαγανό και διάθεση-πεποίθηση ανεξαρτησίας πρωτόγνωρης.. Γυναίκες με αίσθηση ελευθερίας που δεν πήγαινε κόντρα στο φύλο, τη φύση τους. Γυναίκες ελεύθερες , όχι …ελευθεριάζουσες ,που διεκδικούσαν σθεναρά την φυσιογνωμία του φύλου τους. Που όπως αποτυπώνεται στα τραγούδια η όλη κοινωνική τους παρουσία, ο τρόπος ζήν και φέρεσθαι , συνέστησε για την εποχή τους καινοφανή ιδιότυπη κοινωνική παρέμβαση. Δεν ήταν ούτε φεμινίστριες (ο ακτιβισμός μακρυά απ’αυτές), ούτε συμπαθούσες του «Suffragist» (διεκδικήτριες του δικαιώματος ψήφου των γυναικών), δηλαδή ούτε Σουφραζέτες.
Ο συνήθως υπερβολικός ρεμπετοκαταγραφέας Ηλίας Πετρόπουλος λέει:» «Οι φεμινίστριες μπροστά στις τότε ρεμπέτισσες φάνταζαν σαν …αστείες γελοιογραφίες!».(;).
Μια προφεμινιστική γυναικεία κάστα σε διαρκή πόλεμο με την ηθικολογία της εποχής . Που κατά τα τραγούδια και τον τρόπο ζωής τους αρνούνταν όσα γύρω τους επιβάλλονταν. Που είχαν την γενναιότητα να σπάζουν ταμπού , σε εποχή ιδιαίτερα δύσκολη από κάθε άποψη. Μια περίπτωση ιδιαίτερη. Με περίσσια λεβεντιά και διεκδίκηση της θηλυκότητάς τους. Μια θηλυκότητα που παρέκαμπτε τα νάζια ,τα κόλπα και τα …κατσαμάκικα τερτίπια, χωρίς να αποποιείται την γυναικεία λαγγεμένη αισθαντικότητα . Που…έφτυνε την δεδομένη θηλυκή πάγια θεωρούμενη, ικανότητα υποκριτικότητας και προσποίησης.
Πρωτοπόρες στη διαμόρφωση μιας άλλης φιλοσοφίας , μιας συμπεριφοράς γνωστικά αυτοκυρίαρχης ,με σαφή κατανόηση οριοθέτησης της διάκρισης των φύλων , με σεβασμό σε μέτρο αξιοπρέπειας σε κάθε κοινωνική έκφραση και παρουσία τους.Θηλυκά που είχαν την τόλμη, τα κότσια ενάντια στην συμβατική ηθική που για την εποχή κάποιοι …κανοναρχούσαν στην κοινωνία.
Που είχαν πείσμα. Που είχαν χιούμορ, σιχαίνονταν την αβανιά (ρουφιανιά), καυτηρίαζαν τα κουτσομπολιά, σχολίαζαν σαρδώνεια η περιπαιχτικά τους άντρες, που τους …πείραζαν , που δεν δίσταζαν να τους περιγράψουν κατά πως εκείνες τους γουστάριζαν , αλλά που δεν δίσταζαν και να τους κάνουν πέρα και να τους αλλάζουν σαν τα πουκάμισα!
Που, όπως τα τραγούδια αποκαλυπτικά τις παρουσιάζουν , ήταν αποδεκτές από τους άνδρες του ρεμπεταριού. Που δεν …καταλάβαιναν τίποτα, δεν φοβόταν τον άνδρα, κι αυτός τις αποδέχονταν, όχι όπως φαίνονταν , αλλά όπως ήταν.
Γυναίκες που σχολιάζονται παντοιότροπα μέσα από πλήθος ρεμπέτικης ασματογραφίας (με σχετική αναφορική θεματολογία καταμετρημένη γύρω στα 78 μουσικά κομμάτια). Σε τραγούδια που πέρα από την χρονογραφία,αντικατοπτρίζουν τα ήθη , τις συνθήκες της εποχής και αυτές οι γυναίκες τις ξεπερνούν.
Δεν εκτιμούν τα λεφτά, σιχαίνονται όμως τους μπαγαπόντηδες και τους τσιγγούνηδες,την …καρμιριά, τους…λεμέδες, τα λαμόγια , τους ψευτοφιγουραντζήδες ναρκισσευόμενους εμποτισμένους με ανδρογενή άρρωστη παθογένεια και τα …γιαλαντζί μαγκάκια.
Επιλέγουν και τιμούν τον σύντροφο η τους συντρόφους τους, γιατί έτσι γουστάρουν. Που μπαίνουν …στα ίσα , ελεύθερα , χωρίς…διαβατήριο και … λοιπές συστάσεις , χωρίς φόβο, αλλά με… περίσσιο…πάθος και τόλμη στο… εύκρατο και …υγιεινό περιβάλλον των τεκέδων και έχουν τον σεβασμό των αρσενικών και του ρεμπέτικου συναφιού. Που σε περιπτώσεις φουμάρουν η… παρασκευάζουν τον «μάπαν», τον αργιλέ για τον...γιαμπουκλού τους,αλλά και το λοιπό σινάφι, την ..ομήγυρη!
Που για το ταίρι τους δεν διστάζουν φανερά μανιωδώς προκλητικά, λυσσαλέα και ανυποχώρητα να …πλακωθούν , να …μαλλιοτραβηχτούν με άλλες …συνδιεκδικήτριες του συντρόφου τους, ακόμα και να τραβήξουν… διμούτσουνη , να τις…σημαδέψουν. Έτσι για το…δίκιο και το… φιλότιμο ,την τήρηση του κώδικα της ρεμπετοσύνης.
Ανάμεσά τους οι περισσότερες ανώνυμες , αλλά και πολλές τραγουδίστριες. Με λόγο βαρύ , όχι χυδαίο. Παντελώς διάφορο απ΄αυτό που συναντά κανείς στις πόρνες. Που σε περίοδο φτώχειας και εξαθλίωσης ,έσπασαν δεσμά. Που γι’αυτές το βιολογικό ρολόι …περπατούσε με τους δείκτες ανάποδα!. (Σαν την Μελίνα στην «Στέλλα»).
Σαν την Κάκια Μένδρη, τη Μπέλλου, τη Νίνου, την Εσκενάζυ, την Τουρκαλίτσα την Αμπατζή κ.α., που κάμποσες απ’αυτές τραγούδησαν τα πάθη και τα λάθη τους, ακόμα και τον… εαυτό τους.
Στα τραγούδια, τα λόγια που τις αφορούν, απόλυτα ανατρεπτικά. Με νοοτροπία που μπολιάστηκε κύρια με την Σμυρνιώτικη έλευση . Τις Σμυρνιοπούλες που πρώτες στον τόπο τους από χρόνια, είχαν καταπατήσει την …Βικτωριανή νοοτροπία ζωής, διασκεδάζοντας έκδηλα, χωρίς συστολή και αποποίηση της θηλυκότητάς τους. (Η Ρόζα μέχρι τα 80 της χόρευε καρσιλαμά και τσιφτετέλι).
Οι της «καλής κοινωνίας» τις ρεμπέτισσες του ΄30 τις έλεγαν ..δυο φορές παστρικές. Εκείνες όμως …δεκάρα δεν έδιναν. Δεν τις ένοιαζε. Κι’ας τις έλεγαν εξώλης και προώλης, αλήτισσες, αλανιάρες. Το θεωρούσαν τιμητικό , γιατί αυτές και μόνον αυτές γνώριζαν τι πραγματικά σήμαινε το …Αλανιάρα! Αλανιάρα σήμαινε την …έξω καρδιά, την …μποέμ!.
(Ο όρος αλάνι προέρχεται από το τούρκικο alan , που σημαίνει διαρκή περιπλάνηση με γλεντοκόπι και ανεμελιά). Η ελληνική περίοπτη Γραμματολογία μιλά για το άλως του φεγγαριού που σημαίνει το ..στεφάνι του…γύρω –γύρω .
Η μυθολογία μιλά και για τον Αλίσιο Ηρακλή ,που περιπλανώμενος γυρίζει γύρω-γύρω.).
Οι ρεμπέτισσες του ‘30.Μια φουρνιά θηλυκών που πέρα από τα καταγραμμένα στην μουσική πρωτοτύπησαν και προήγαγαν, ένα κίνημα με κοινωνικοπολιτική χρειά. Μια επανάσταση ηθών ,πέρα από την …μυξοηθική των πολλών . Που έκαναν τα πάντα κατά το γούστο τους και φανερά. Όχι σαν κάτι άλλες που έκαναν τα χειρότερα και τα …έκρυβαν, μέσα από τους ταξικούς βρωμοφερεντζέδες της υψηλής αστικής νοοτροπίας.
Θηλυκά, με απόλυτα συνειδητή επιλογή στην έκφραση ερωτισμού και απόλυτο δικαίωμα συντρόφων. Μια κουλτούρα ελεύθερης, μα αξιοπρεπούς έκφρασης , σύμφωνη όμως με τον ρεμπέτικο απαράβατο παρασημαντικό νόμο. Θηλυκά που ήξεραν να προστατεύουν και το…κορμί και την αξιοπρέπειά τους. Που δεν γουστάριζαν να ζουν σαν παλακίδες σε βάρος του άντρα. Που , όμως, παρ’όλα αυτά, δεν τον ήθελαν …ταπί, αλλά…φορτωμένο (μπαγιοκλή) και όχι …σερμαγιόκομπο (να αποταμιεύει, να κάνει δηλαδή …σερμαγιά)! ( Ως γνωστόν , ποτέ οι ρεμπέτες κατά νοοτροπία δεν αποταμίευαν. Όσα έβγαζαν, όσα είχαν , τα γλεντούσαν , τα…έτρωγαν !).
Στα τραγούδια που αφορούν τις ρεμπέτισσες του ΄30 υπάρχει ιδιομορφία.
Είναι τα μοναδικά που από τη μία εξιστορούν περιστατικά απελευθερωμένων γυναικών και από την άλλη γράφτηκαν όλα από συνθέτες άνδρες. Με μια μόνο εξαίρεση . Το τραγούδι «Η Ελένη η ζωντοχήρα»! του μεγάλου Γιοβάν Τσαούς.
Το έγραψε , όπως και όλα τα τραγούδια του η γυναίκα του η Αικατερίνη Χαρμουντζή.
Όλα βέβαια τα τραγούδια αποτυπώθηκαν στη δεκαετία του 1930, εκτός βέβαια από λίγα του Μάρκου κ.α. ,που γράφτηκαν πιο πριν ,αλλά κι’ αυτά γραμμοφωνήθηκαν πολύ αργότερα.
Αυτός ο περιούσιος μουσικός πολιτιστικός θησαυρός παραμένει ανεξίτηλα ως τις μέρες μας ένα καθαρό λαογραφικό , αλλά και ηθογραφικό -χρονογραφικό σπουδαίο κοινωνικό τεκμήριο της νεότερης αστικής μουσικής ελληνικότητας. Μα συνιστά , εκτός από υπό διερεύνηση μουσικό τεκμήριο και ιστορικά ανεπανάληπτη ηθογραφική υποθήκη.
Καλό είναι στα σχετικά τραγούδια να δώσει κανείς ιδιαίτερη προσοχή στους στίχους. Τότε θα καταλάβει.
Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια παρακάτω:
Φαίνεται πως ακόμα είναι στο «Αν παρήλθον οι χρόνοι», στο«Δίχως κάλτσες περπατούν» η στη «Βαλεντίνα» του μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού. Ακόμα και στις …Ρουβίτσες. Φαίνεται πως ακόμα και σήμερα αυτό το…καταραμένο ρεμπέτικο το ακολουθεί δαιμονοποίηση! Κρίμα…
*(Στην φωτογραφία η Ρόζα Εσκενάζυ)
Κανείς όμως ως τα σήμερα διανοούμενος, προφεσόρος, λαογράφος, χρονογράφος, μουζικάντης ,δεν ασχολήθηκε σοβαρά με μια ιδιότυπη μεν, αλλά περίοπτη και περήφανη φουρνιά Ελληνίδων που στα 1930 , όπως στα Αστικά Λαϊκά τραγούδια καταγράφεται ,έδωσαν …κλωτσιά σε στερεότυπα σεμνοτυφίας της εποχής, κάνοντας μια τεράστια υπέρβαση.
Που ρούφηξαν ως το μεδούλι την χειραφέτηση , πότε ανακουφιστική , μα τις πιο πολλές φορές επώδυνη, αφού είχαν την αποστροφή της συντήρησης που κοίταζε απ’ τις…
γρίλιες , βολεμένη στα βρώμικα όνειρά της. Πού όριζε πάγια την γυναίκα όχι μόνον αντικείμενο πόθου,μα…παιχνιδάκι … σάκο ηδονικής εκτόνωσης και ..μηχανή παραγωγής απογόνων! και δεν δίσταζε να αποκαλεί τις ρεμπέτισσες του ’30 αλήτισσες, αλανιάρες , βρωμοπαστρικές, ακόμα και…πουτάνες.
Ήταν όμως έτσι τα πράγματα; Ήταν αυτές οι γυναίκες με την …περίεργη συμπεριφορά όπως ήθελαν να τις παρουσιάσουν οι κατακριτές τους; Όχι δεν ήταν…Κι’ας ήθελαν οι πιστευτές του φάλτσου ηθικοπλαστικού συντηρητισμού να γράφουν και να πιστεύουν άλλα. Κι’ας τις είχαν πρώτη θέση στις άρρωστες κρυφές φαντασιώσεις τους . Κι’ ας οι περισσότεροι ήταν θύματα της περιβόητης κοινωνικής …παρθενοραφής!
Να όμως πως περίτεχνα περιγράφει η ασματογραφία ,πως αποτυπώνει την ταυτότητα, το ποιόν και το …είναι αυτών των γυναικών :
Ανέμελες , γουστόζες , ντερμπεντέρισσες και… κιμπάρισσες και…γυναίκες.
Θηλυκά με φύση ανεξάρτητη. Με ντομπροσύνη που θα ζήλευαν και άντρες. Με τσαγανό και διάθεση-πεποίθηση ανεξαρτησίας πρωτόγνωρης.. Γυναίκες με αίσθηση ελευθερίας που δεν πήγαινε κόντρα στο φύλο, τη φύση τους. Γυναίκες ελεύθερες , όχι …ελευθεριάζουσες ,που διεκδικούσαν σθεναρά την φυσιογνωμία του φύλου τους. Που όπως αποτυπώνεται στα τραγούδια η όλη κοινωνική τους παρουσία, ο τρόπος ζήν και φέρεσθαι , συνέστησε για την εποχή τους καινοφανή ιδιότυπη κοινωνική παρέμβαση. Δεν ήταν ούτε φεμινίστριες (ο ακτιβισμός μακρυά απ’αυτές), ούτε συμπαθούσες του «Suffragist» (διεκδικήτριες του δικαιώματος ψήφου των γυναικών), δηλαδή ούτε Σουφραζέτες.
Ο συνήθως υπερβολικός ρεμπετοκαταγραφέας Ηλίας Πετρόπουλος λέει:» «Οι φεμινίστριες μπροστά στις τότε ρεμπέτισσες φάνταζαν σαν …αστείες γελοιογραφίες!».(;).
Μια προφεμινιστική γυναικεία κάστα σε διαρκή πόλεμο με την ηθικολογία της εποχής . Που κατά τα τραγούδια και τον τρόπο ζωής τους αρνούνταν όσα γύρω τους επιβάλλονταν. Που είχαν την γενναιότητα να σπάζουν ταμπού , σε εποχή ιδιαίτερα δύσκολη από κάθε άποψη. Μια περίπτωση ιδιαίτερη. Με περίσσια λεβεντιά και διεκδίκηση της θηλυκότητάς τους. Μια θηλυκότητα που παρέκαμπτε τα νάζια ,τα κόλπα και τα …κατσαμάκικα τερτίπια, χωρίς να αποποιείται την γυναικεία λαγγεμένη αισθαντικότητα . Που…έφτυνε την δεδομένη θηλυκή πάγια θεωρούμενη, ικανότητα υποκριτικότητας και προσποίησης.
Πρωτοπόρες στη διαμόρφωση μιας άλλης φιλοσοφίας , μιας συμπεριφοράς γνωστικά αυτοκυρίαρχης ,με σαφή κατανόηση οριοθέτησης της διάκρισης των φύλων , με σεβασμό σε μέτρο αξιοπρέπειας σε κάθε κοινωνική έκφραση και παρουσία τους.Θηλυκά που είχαν την τόλμη, τα κότσια ενάντια στην συμβατική ηθική που για την εποχή κάποιοι …κανοναρχούσαν στην κοινωνία.
Που είχαν πείσμα. Που είχαν χιούμορ, σιχαίνονταν την αβανιά (ρουφιανιά), καυτηρίαζαν τα κουτσομπολιά, σχολίαζαν σαρδώνεια η περιπαιχτικά τους άντρες, που τους …πείραζαν , που δεν δίσταζαν να τους περιγράψουν κατά πως εκείνες τους γουστάριζαν , αλλά που δεν δίσταζαν και να τους κάνουν πέρα και να τους αλλάζουν σαν τα πουκάμισα!
Που, όπως τα τραγούδια αποκαλυπτικά τις παρουσιάζουν , ήταν αποδεκτές από τους άνδρες του ρεμπεταριού. Που δεν …καταλάβαιναν τίποτα, δεν φοβόταν τον άνδρα, κι αυτός τις αποδέχονταν, όχι όπως φαίνονταν , αλλά όπως ήταν.
Γυναίκες που σχολιάζονται παντοιότροπα μέσα από πλήθος ρεμπέτικης ασματογραφίας (με σχετική αναφορική θεματολογία καταμετρημένη γύρω στα 78 μουσικά κομμάτια). Σε τραγούδια που πέρα από την χρονογραφία,αντικατοπτρίζουν τα ήθη , τις συνθήκες της εποχής και αυτές οι γυναίκες τις ξεπερνούν.
Δεν εκτιμούν τα λεφτά, σιχαίνονται όμως τους μπαγαπόντηδες και τους τσιγγούνηδες,την …καρμιριά, τους…λεμέδες, τα λαμόγια , τους ψευτοφιγουραντζήδες ναρκισσευόμενους εμποτισμένους με ανδρογενή άρρωστη παθογένεια και τα …γιαλαντζί μαγκάκια.
Επιλέγουν και τιμούν τον σύντροφο η τους συντρόφους τους, γιατί έτσι γουστάρουν. Που μπαίνουν …στα ίσα , ελεύθερα , χωρίς…διαβατήριο και … λοιπές συστάσεις , χωρίς φόβο, αλλά με… περίσσιο…πάθος και τόλμη στο… εύκρατο και …υγιεινό περιβάλλον των τεκέδων και έχουν τον σεβασμό των αρσενικών και του ρεμπέτικου συναφιού. Που σε περιπτώσεις φουμάρουν η… παρασκευάζουν τον «μάπαν», τον αργιλέ για τον...γιαμπουκλού τους,αλλά και το λοιπό σινάφι, την ..ομήγυρη!
Που για το ταίρι τους δεν διστάζουν φανερά μανιωδώς προκλητικά, λυσσαλέα και ανυποχώρητα να …πλακωθούν , να …μαλλιοτραβηχτούν με άλλες …συνδιεκδικήτριες του συντρόφου τους, ακόμα και να τραβήξουν… διμούτσουνη , να τις…σημαδέψουν. Έτσι για το…δίκιο και το… φιλότιμο ,την τήρηση του κώδικα της ρεμπετοσύνης.
Ανάμεσά τους οι περισσότερες ανώνυμες , αλλά και πολλές τραγουδίστριες. Με λόγο βαρύ , όχι χυδαίο. Παντελώς διάφορο απ΄αυτό που συναντά κανείς στις πόρνες. Που σε περίοδο φτώχειας και εξαθλίωσης ,έσπασαν δεσμά. Που γι’αυτές το βιολογικό ρολόι …περπατούσε με τους δείκτες ανάποδα!. (Σαν την Μελίνα στην «Στέλλα»).
Σαν την Κάκια Μένδρη, τη Μπέλλου, τη Νίνου, την Εσκενάζυ, την Τουρκαλίτσα την Αμπατζή κ.α., που κάμποσες απ’αυτές τραγούδησαν τα πάθη και τα λάθη τους, ακόμα και τον… εαυτό τους.
Στα τραγούδια, τα λόγια που τις αφορούν, απόλυτα ανατρεπτικά. Με νοοτροπία που μπολιάστηκε κύρια με την Σμυρνιώτικη έλευση . Τις Σμυρνιοπούλες που πρώτες στον τόπο τους από χρόνια, είχαν καταπατήσει την …Βικτωριανή νοοτροπία ζωής, διασκεδάζοντας έκδηλα, χωρίς συστολή και αποποίηση της θηλυκότητάς τους. (Η Ρόζα μέχρι τα 80 της χόρευε καρσιλαμά και τσιφτετέλι).
Οι της «καλής κοινωνίας» τις ρεμπέτισσες του ΄30 τις έλεγαν ..δυο φορές παστρικές. Εκείνες όμως …δεκάρα δεν έδιναν. Δεν τις ένοιαζε. Κι’ας τις έλεγαν εξώλης και προώλης, αλήτισσες, αλανιάρες. Το θεωρούσαν τιμητικό , γιατί αυτές και μόνον αυτές γνώριζαν τι πραγματικά σήμαινε το …Αλανιάρα! Αλανιάρα σήμαινε την …έξω καρδιά, την …μποέμ!.
(Ο όρος αλάνι προέρχεται από το τούρκικο alan , που σημαίνει διαρκή περιπλάνηση με γλεντοκόπι και ανεμελιά). Η ελληνική περίοπτη Γραμματολογία μιλά για το άλως του φεγγαριού που σημαίνει το ..στεφάνι του…γύρω –γύρω .
Η μυθολογία μιλά και για τον Αλίσιο Ηρακλή ,που περιπλανώμενος γυρίζει γύρω-γύρω.).
Οι ρεμπέτισσες του ‘30.Μια φουρνιά θηλυκών που πέρα από τα καταγραμμένα στην μουσική πρωτοτύπησαν και προήγαγαν, ένα κίνημα με κοινωνικοπολιτική χρειά. Μια επανάσταση ηθών ,πέρα από την …μυξοηθική των πολλών . Που έκαναν τα πάντα κατά το γούστο τους και φανερά. Όχι σαν κάτι άλλες που έκαναν τα χειρότερα και τα …έκρυβαν, μέσα από τους ταξικούς βρωμοφερεντζέδες της υψηλής αστικής νοοτροπίας.
Θηλυκά, με απόλυτα συνειδητή επιλογή στην έκφραση ερωτισμού και απόλυτο δικαίωμα συντρόφων. Μια κουλτούρα ελεύθερης, μα αξιοπρεπούς έκφρασης , σύμφωνη όμως με τον ρεμπέτικο απαράβατο παρασημαντικό νόμο. Θηλυκά που ήξεραν να προστατεύουν και το…κορμί και την αξιοπρέπειά τους. Που δεν γουστάριζαν να ζουν σαν παλακίδες σε βάρος του άντρα. Που , όμως, παρ’όλα αυτά, δεν τον ήθελαν …ταπί, αλλά…φορτωμένο (μπαγιοκλή) και όχι …σερμαγιόκομπο (να αποταμιεύει, να κάνει δηλαδή …σερμαγιά)! ( Ως γνωστόν , ποτέ οι ρεμπέτες κατά νοοτροπία δεν αποταμίευαν. Όσα έβγαζαν, όσα είχαν , τα γλεντούσαν , τα…έτρωγαν !).
Στα τραγούδια που αφορούν τις ρεμπέτισσες του ΄30 υπάρχει ιδιομορφία.
Είναι τα μοναδικά που από τη μία εξιστορούν περιστατικά απελευθερωμένων γυναικών και από την άλλη γράφτηκαν όλα από συνθέτες άνδρες. Με μια μόνο εξαίρεση . Το τραγούδι «Η Ελένη η ζωντοχήρα»! του μεγάλου Γιοβάν Τσαούς.
Το έγραψε , όπως και όλα τα τραγούδια του η γυναίκα του η Αικατερίνη Χαρμουντζή.
Όλα βέβαια τα τραγούδια αποτυπώθηκαν στη δεκαετία του 1930, εκτός βέβαια από λίγα του Μάρκου κ.α. ,που γράφτηκαν πιο πριν ,αλλά κι’ αυτά γραμμοφωνήθηκαν πολύ αργότερα.
Αυτός ο περιούσιος μουσικός πολιτιστικός θησαυρός παραμένει ανεξίτηλα ως τις μέρες μας ένα καθαρό λαογραφικό , αλλά και ηθογραφικό -χρονογραφικό σπουδαίο κοινωνικό τεκμήριο της νεότερης αστικής μουσικής ελληνικότητας. Μα συνιστά , εκτός από υπό διερεύνηση μουσικό τεκμήριο και ιστορικά ανεπανάληπτη ηθογραφική υποθήκη.
Καλό είναι στα σχετικά τραγούδια να δώσει κανείς ιδιαίτερη προσοχή στους στίχους. Τότε θα καταλάβει.
Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια παρακάτω:
- «Το Χριστινάκι»-Μάρκος Βαμβακάρης-
- «Το Μαριανθάκι»-Π.Τούντας-Ρίτα Αμπαντζή-1934.
- «Είμαι μια τσαχπίνα»-Θ.Παπαδόπουλος-Κίτσα Κορίνα-Ρόζα-1935.
- «Ας’τα κόλπα»-Π.Τούντας-1934.
- «Είσαι φάντης»-Ασίκης-Σκαρβέλης-1935.
- «Στους Ποδαράδες μια Πολίτισσα»-Αντ.Νταλγκάς-1931.
- «Αλανιάρα μερακλού»-Μ.Μιχαηλίδης-1930.
- «Ολο θέλεις κι’όλο θέλεις»-Δ.Σέμσης-Λέλα Οικονομίδου -1936.
- «Μεσ’ στου Ζαμπίκου τον τεκέ»-Κ.Τζόβενος-1932.
- «Οι δυό χήρες»-Καρίπης-Μακρής-1930.
- «Σαν είσαι μάγκας»Μ.Βαμβακάρης-1935.
- «Γίνομαι άνδρας»-Π.Τούντας-1933.
- «Κορόιδο άδικα γυρνάς»-Κ.Καμβύσης-1934
- «Η Λιλή η σκανδαλιάρα»-Π.Τούντας-Σπαγγαδώρος-1931.
- «Το Σιγαρέττο»-Λόλα Βώτη-Δημητρακόπουλος-Ζαζά Μπριλάντη-1929.
- «Το Χαρικλάκι»-Π.Τούντας-Κριστέλλα-1933.
- «Η γκαρσόνα»-Π.Τούντας-1936.
- «Δεν με τουμπάρεις»-Κασιμάτης-Μαρίκα Πολίτισσα-1933.
- «Η καημένη η Μαργαρίτα»-Στ.Χρυσίνης-ΡίταΑμπαντζή-1937
- «Αργιλέ μου γιατί σβήνεις»-Στ.Χρυσίνης-Γεωργία Μηττάκη-1935.
- «Τράβα ρε μάγκα και αλάνι»-Κ.Σκαρβελης-Στελλάκης η Ρόζα-1934.
Φαίνεται πως ακόμα είναι στο «Αν παρήλθον οι χρόνοι», στο«Δίχως κάλτσες περπατούν» η στη «Βαλεντίνα» του μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού. Ακόμα και στις …Ρουβίτσες. Φαίνεται πως ακόμα και σήμερα αυτό το…καταραμένο ρεμπέτικο το ακολουθεί δαιμονοποίηση! Κρίμα…
*(Στην φωτογραφία η Ρόζα Εσκενάζυ)
